O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Mesopotamiya madaniyati
Qadimgi Mesopotamiyada 
dunyoning ilmiy bilishda ma’lum yutuqlarga 
erishildi. Bobilda ayniqsa, matematika fanlari amaliy maqsadlar uchun yuzaga kelib, 
yuqori darajada 
rivojlanadi. Qadimdayoq, bobilliklar zikkuratlaming yuqori 
qavatlaridan turib osmon jismlarini muntazam kuzatganlar. Ana shu ko’p asrlik 
kuzatishlari natijasida matematik - astronomiya vujudga keldi. Astronomlar yulduzlar 
o’rtasidagi masofani 
astronomik 
hisob - kitob qilganlar. Bobilda ko’p sonli 
astronomik jadvallar vujudga kelgan. Shu davrda Bobilda mashhur astronomlar 
Naburian va Kiden 
yashaganlar. 
Naburian 
oy fazalarini aniqlash tizimini ishlab 
chiqdi. Kiden quyosh yilini 365 kun, 5 soat 41 minut va 41,6 sekund hisobladi. U yil 
hisobi davomiyligida bor yo'g’i 7 minut, 17 sekundga xato qilgan. Astronomiya
115-

---

astrologiya bilan bog’langan edi. Bizgacha juda ko’p Bobil tibbiyot matnlari etib 
kelgan. Mesopotamiya vrachlari chiqqan va singan suyak bo’g’inlarini davolay 
olganlar, lekin odamning ichki kasalliklarni davolay olmaganlar. Er.aw. Ill rning 
yillikdayoq mesopotamiyaliklar 
Hindistonga 
boradigan yo'lni, er.aw. I ming 
yillikda 
Efiopiya va Ispaniyaga 
boradigan yo'lni bilganlar. Bizgacha etib kelgan 
xaritalar 
bobilliklarning 
o’z geografik bilimlarini tizimga solishga harakat 
qilganliklarini ko’rsatadi. Qadimgi Mesopotamiyaning san’atini shakllanishi va 
keying: taraqqiyotiga shumerliklarning badliy an’analari hal qiluvchi rol o’ynaydi.
Mesopotamiya - jahon sivilizasiyasi 
va qadimgi shahar madaniyatining ilk 
o'choqlaridan biri. Bu madaniyatning ilk asoschilaridan biri shumerliklar bo’lib, 
ulaming yutuqlarini bobilliklar va osuriyaliklar o’zlashtirib, davom 
ettirdilar. 
Mesopotamiya madaniyatining manbalari er. aw . TV 
ming yillikda shaharlar 
paydo bo’lishi bilan boshlandi. Uning uzoq yashash davrida unga xos ichki birlik, 
an'analarni merosiyligi, uning unsurlarining ajralmas 
aloqasi 
saqlanib 
qoldi. 
Mesopotamiya