O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Ningirsu xudosi ibodatxonasi 
atrofida yagona 
ibodatxona xo’jaligi tashkil etilgan edi. 
Gudea
bu 
xudo uchun olinadigan maxsus
soliq joriy qiladi
va qurilish majburiyatini kiritadi. Gudea 
Hind daryosi havzasi
viloyatlari bilan savdo qiladi va 
Elam
bilan urush olib boradi.
Qutiylar Mesopotamiyada yuz yilga yaqin hukmronlik qilganlar.
Er. aw . 2109 
yil qutiylar 
Ur podshosi Utuxengal 
tomonidan to - mor qilinadi va III 
Ur sulolasi
hukmronligi boshlanadi. 
Utuxengalning 
safdoshi 
Ur-Nammu 
(er. aw . 2106-2094 
yillar) va uning o’g ’li 
Shulgi 
(er. aw . 2093-2046 yillar) o’z davlatlarini misli 
ko’rilmagan darajada mustahkamladilar va ijtimoiy - iqtisodiy o’zgarishlami amalga 
oshirdilar. Buzilgan sun'iy sug’orish tizimi to’liq qayta tiklanib, yangi - yangi
~
109
-

---

kanal, to’g'onlar ko’riladi. Katta hajmdagi chorvachilik, dehqonchilik xo’jaliklari 
tashkil qilinadi, hunarmandchilik bilan shug'ullanadigan podsho ustaxonalari ishi 
yo'lga qo’yiladi, tashqi savdo kengaytiriladi. O'lchov birlikiari tartibga solinadi. 
Ibodatxona zikkuratlari, podsho sog'onalari quriladi. Ill sulola davrida asosiy yer 
zahirasi podsho qo’lida to’plandi. Jamoa yerlari xususiy qo’llarda o’ta boshlaydi. 
Podsho jamoachilami xonavayron bo’lishi jarayonini sekinlashtirish uchun jamoa 
yerlari 
oldi - sottisini ta’qiqlaydi. Ammo yersizlanish kuchayib ketadi. 
Kambag’allaming o’z bolalarini qul qilib sotishi, qarz uchun vaqtinsha qul bo’lish 
odatdagi hoi bo’lib qoladi. Qullar ko’payib ketadi, qul 
9-10 siklga bahlangan.
Shumer-akkad podsholigining davlat boshqaruvi III sulola davrida qadimgi sharq 
podsho hokimiyatining tugallangan shakli edi. Podsholar cheklanmagan hokimiyatga 
ega bo’lib