O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Diyali
daryosidan 
Urmiya 
ko'ligacha yarim 
ko'chmanchi 
kutiy (gutiy ) qabilalari
yashagan. Kassit qabilalari shimoliy-g'arbiy Eronda, elamlardan shimolda yashagan. 
Ular er. aw . XVI asrda Bobilni bosib olib, o’z sulolariga asos soldilar: Kassitlar 
mahalliy madaniyat, tilni qabul qilib mahalliy ahoiini assimilyasiya qildilar. Er. aw . 
II ming yillikning ikkinchi yarmida shimoliy Armaniston va Suriya sho'lidan 
shimoliy Mesopotamiyagacha g'arbiy semit guruhiga mansub kassit qabilalari kirib 
keldi, Ular er. aw . XII 
asr oxirida 
shimoliy Suriya va janubiy - g'arbiy 
Mesopotamiyada kichik 
davlatlar baipo 
qildilar. Ular er. aw . I ming yillik 
boshlarida xurrit 
va amoriy aholisi bilan qo’shilib ketdilar. 
Oromiy tili 
bu yerda 
keng tarqaldi. Er. avv. X asrda janubiy Mesopotamiyaga oromiyiarga qarindosh 
xaldey qabilalari 
kelib o'mashdi.
Mesopotamiya hududida er. avv. IV ming yillikdan III ming yillikgacha 
ibtidoiy jamoa tuzumini yemirilish jarayoni bordi. Shumerlaming er. avv. IV ming 
yillikni boshlarida Janubiy Mesopotamiyaga kelishi bilan Uruk madaniyati boshlandi.
Er. aw . Ill ming yillikdan boshlab mamlakatni janubiy qismida shumerlaming 
kichik shahar - davlatlari paydo bo’ldi. Er. aw . Ill ming yilliklar ilk 
sulola davri
deb ataldi. Keyingi davr er. aw . Ill ming yillikning oxirgi davri kuchli 
mutlaq 
monarxiyalar tashkil topish davri hisoblanadi. Er. aw . XXI-XXIII asrlar siyosiy 
markaz Mesopotamiyaning markaziga ko'chib bu yerda Akkad davlati tashkil topadi 
va uning tarkibiga Shumer janubiy va shimoliy Mesopotamiya kiradi. Kutiylar 
hujumi sababli Akkad podsholigi yemirilib, 
yetakshilik Shumer - Akkad 
podsholigiga o’tadi.
Er. aw . II ming yillikning boshlarida Ikki daryo oralig'ida Bobil podsholigi 
yuksalib, Bobil boshchiligida butun mamlakat birlashtirildi. Uning tarixi quyidagi 
davrlarga bo’linadi: