O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fizika fakulteti

Agar ₁ va ₂ uzunlikdagi ikkala to‘lqin oqimlariga nisbatan ko‘z sezgirligi bir xil bo‘lsa edi, bo‘lganda, ya’ni quvvatlar teng bo‘lganlarida har ikki maydoncha yorqinligi bir xil bo‘lib ko‘rinar edi. Haqiqatda esa subektiv yorqinlikning teng bo‘lishi uchun ikkala oqimning va quvvatlarini turlicha qilib olishga to‘g‘ri keladi: ko‘z qaysi uzunlikdagi to‘lqinni kuchliroq sezadigan bo‘lsa, o‘sha to‘lqin oqimini kamroq quvvatli qilib olish kifoya.

Shuning uchun ko‘zni Ф() ko‘rish funksiyasi vositasida xarakterlab, ₁ va ₂ bir-biriga yaqin ikki to‘lqin uzunliklariga oid Ф() ko‘rish funksiyasining son qiymatlari bir xil yorqinlik hissini uyg‘otuvchi va quvvatlarga teskari proporsional, ya’ni

(1.1) deb faraz etamiz.

Spektr sohaning bir bo‘lagidan ikkinchi (qo‘shni) bo‘lagiga ketma-ket muntazam o‘tish yo‘li bilan ko‘rinuvchi butun spektr sohasi miqyosidagi Ф() ko‘rish funksiyasining qiymatlarini aniqlab olish mumkin. Inson ko‘zi to‘lqin uzunligi 0,555 mk bo‘lgan yashil nurlarni eng yaxshi sezadi. Ko‘rish funksiyasining bu to‘lqin uzunligiga mos qiymati 1 ga teng deb qabul qilingan. Bu holda, boshqa hamma to‘lqin uzunliklari uchun ko‘rinuvchi spektr sohasidan tashqarida

ning to‘lqin uzunliklariga bog‘liqligi grafigi 2- rasmda (1 tutash egri chiziq) keltirilgan.

Ko‘rish funksiyasi bilan tanishgach, biz endi yorug‘likni ko‘rish sezgisi uyg‘otish darajasini hisobga olgan holda xarakterlovchi yangi fizik kattalikni kirita olamiz. Bunday kattalik yorug‘lik oqimi deyiladi.