O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus vazirligi ’ samarqand davlat universeteti

11.1.-chizma Bitta ishchiga to’g’ri keladigan ishlab chiqarish(Y) va talab

(c+i) .


Y

K
Modelda yalpi talab investision va iste‘mol xarajatlari bilan belgilanadi deb olinadi. Y = C + I

141

Davlat xarajatlari va sof eksport ko’rsatkichlari ham iste‘mol va investitsiyalar tarkibiga kiritib yuboriladi.
Daromad, shakllangan jamg’arish normasiga ko’ra, iste‘mol va jamg’arishga bo’linishini hisobga olib iste‘mol funksiyasini quyidagi ko’rinishda yozishimiz mumkin:
S=(1-s)Y bu yerda s-jamg’arish normasi.
Bundan Y= C + I=(1-s)Y+ I, o’z navbatida I= sY kelib chiqadi. Boshqacha aytganda muvozanat holatida investitsiyalar jamg’armalarga teng va daromadga proporsionaldir.
Talab va taklifning tengligi shartini quyidagicha yozish mumkin: f(k)=C+I f(k)= I/s
Ishlab chiqarish funksiyasi tovarlar bozorida taklifni, kapital jamg’arish esa ishlab chiqarilgan mahsulotga talabni belgilaydi.
Ishlab chiqarish hajmi dinamikasi kapital ( kapital bilan qurollanganlik) hajmiga bog’liq. Kapital hajmi esa uning chiqib ketishi va investitsiyalar ta‘sirida o’zgaradi. Investitsiyalar kapital zahirasini orttiradi, chiqib ketish (amortizasiya) esa uni kamaytiradi. Investitsiyalar fond bilan qurollanganlik va jamg’arish normasiga bog’liq. Bu iqtisodiyotda talab va taklif tengligi shartidan kelib chiqadi: I= sf(k).
Jamg’arish normasi (s) k ning har qanday miqdorida mahsulotning investitsiya va iste‘molga bo’linishini belgilaydi:
Y = f(k), I= sf(k), S=(1-s) f (k).
Amortizasiya quyidagicha hisobga olinadi: agar yiliga eskirish hisobiga kapitalning qayd etilgan d qismi chiqib ketadi deb hisoblasak (chiqib ketish normasi), chiqib ketish miqdori kapital hajmiga proporsional bo’ladi va dk ga teng bo’ladi. Grafikda bu aloqadorlik koordinata boshidan d burchak koeffisenti bilan chiquvchi to’g’ri chiziq bilan aks ettiriladi.(11.2. chizma). Investitsiyalar va chiqib ketishning kapital zahirasi dinamikasiga ta‘sirini Δk=I-d, yoki investitsiyalar va jamg’armalar tengligidan foydalanib Δk=s·f(k)-dk ko’rinishida yozish mumkin.
142