O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus vazirligi ’ samarqand davlat universeteti



Download 1,2 Mb.
bet45/111
Sana11.06.2022
Hajmi1,2 Mb.
#653274
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   111
Bog'liq
0965b06b4c4ef79561f97b127eeb318f MAKROIQTISODIYOT-converted

I = e - dR


Bu yerda: I – avtonom investitsiya xarajatlari;
e – foiz stavkasi 0 ga teng to’lgandagi investitsiya xarajatlarining maksimal hajmi. U tashqi iqtisodiy omillar, resurs imkoniyatlari, yer, foydali qazilma boyliklari va boshqalar bilan belgilanadi;
R – real foiz stavkasi;
d – investitsiyalarning real foiz stavkasi dinamikasi o’zgarishga ta‘sirchanligini miqdoriy belgilovchi empirik koeffisiyent.


6.3-chizma.


Avtonom investitsiyalar grafigi


R

I


Grafikdan Ie nuqtasi shuni bildiradiki, banklar nolga teng foiz stavkasi bilan kredit berganlarida hamda ularning kredit resurslari cheksiz ko’p bo’lganda ham mamlakatdagi boshqa resurslari miqdorining cheklanganligi tufayli investitsiya xarajatlari ma‘lum miqdor bilan chegaralanadi.
76

6.1-jadval O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyotiga sarflanayotgan investitsiyalar tarkibi, jamiga nisbatan foiz hisobida


Manba: O„zbekiston Respublikasi davlat statistika ma‟lumotlari



Ko’rsatkichlar

2000 y

2005 y

2010 y

2018 y

Investitsiya normasi, YaIM ga
nisbatan %

22,9

19,9

24,6

25,0

Investitsiyalar- jami

100,0

100,0

100,0

100,0

Markazlashgan investitsiyalar

50,3

23,9

16,7

32,1

Shundan:













Respublika byudjeti

29,2

12,2

6,0

3,8

Davlat maqsadli fondlari

1,2

4,8

7,0

12,8

Xorijiy investitsiyalar va hukumat
kafolati ostidagi kreditlar

19,9

6,8

3,7

15,5

Markazlashgan investitsiyalar;

44,6

76,1

83,3

67,9

Shundan:













Korxona mablag’lari

27,1

46

33

28,0

Aholi mablag’lari

12

11,4

16

11,3

Tug’ridan-tug’ri xorijiy
investitsiyalar

3,3

14,9

24,6

13,7

Tijorat banklari kreditlari va
boshqa qarz mablag’lar

7,3

3,8

9,7

14,9

asosida tuzilgan


    1. Investitsiyalar dinamikasini belgilovchi foiz ctavkasidan


boshqa omillar

Investitsiyalar dinamikasini belgilovchi eng muhim omillardan biri bo’lib kutilayotgan sof foyda normasi hisoblanadi. Agar real foiz stavkasi bilan investitsiya xarajatlari miqdori o’rtasida teskari bog’liqlik bo’lsa, kutilayotgan sof foyda normasi (KSFN) dinamikasi bilan investitsiya xarajatlari o’rtasida to’g’ri bog’liqlik bor.


Agarda kutilayotgan foyda me‘yori foiz stavkasidan yuqori bo’lsa, investitsiyalash foydali va aksincha, foiz stavkasi kutilayotgan foyda miqdoridan yuqori bo’lsa, investitsiyalash foydali bo’lmay qoladi.

77
Misol uchun, zavodga 100000 so’mlik yangi stanok sotib olindi. Yangi stanokni qo’llashdan zavod 10.000 so’m sof foyda olgan bo’lsin. Kutilayotgan sof foyda normasi quyidagicha aniqlanadi:


KSFN = 10000 / 100000 x 100 = 10%.
Investitsiya xarajatlari foyda keltirishini aniqlashda nominal foiz stavkasi emas, balki real foiz stavkasi hisobga olinadi. Real foiz stavka narxlar darajasining o’zgarishini aks ettirib, nominal stavkadan inflyatsiya darajasi ayirmasi ko’rinishida aniqlanadi. Masalan, nominal foiz stavkasi 16% ga teng bo’lsa, inflyatsiya darajasi yiliga 12% ni tashkil etsa, unda real foiz stavkasi 4 foizini (16%-12%) tashkil etadi.
Investitsiya xarajatlari dinamikasiga ta‘sir etuvchi boshqa omillar quyidagilar kiradi:

  1. Soliqqa tortish darajasi;

  2. Ishlab chiqarish texnologiyalaridagi o’zgarishlar;

  3. Mavjud bo’lgan asosiy kapital miqdori;

  4. Investorlarning kutishi;

  5. Yalpi daromadlarning o’zgarishi.

Soliqqa tortish darajasining pasayishi hamda yangi texnologiyalarning paydo bo’lishi kutilayotgan sof foyda normasining (real foiz stavkasi o’zgarmagan sharoitda ham) ko’payishga olib keladi. Bu esa investitsiya xarajatlarining ortishiga turtki beradi.
Investitsiyalar hajmining YaMM yoki daromadlar darajasiga bog’liqligini akselerator modeli aks ettiradi:
I = f(Y), ya‘ni investitsiyalar (I) YaMM (Y) ning funksiyasi ekan. Akselerator modelining to’liqroq ko’rinishi quyidagicha bo’ladi:

Download 1,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   111




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish