O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus

 
 
 
 
 
Ko‗paytirish jadvalini mustahkam esda saqlash uchun quyidagi jadvalni 
yodda bilish talab qilinadi. 2-3 yozilmaydi, chunki u oldingi jadvalda bor. 
Ko‗paytirishning o‗rin almashtirish xossasini bilish yetarlidir. 
2=2 
3*2 3*3 
4*2 4*3 4*4 
5*2 5*3 5*4 5*5 
6*2 6*3 6*4 6*5 6*6 
7*2 7*3 7*4 7*5 7*6 7*7 
8*2 8*3 8*4 8*5 8*6 8*7 8*8 
9*2 9*3 9*4 9*5 9*6 9*7 9*8 9*9 
Ko‗paytirish va bo‗lish jadvallarini tuzilgandan keyin nol bilan ko‗paytirish 
va bo‗lish hollari qaraladi. Masalan,0*5= 0+0+0+0+0-0, umuman 0*6=0 qoidalari 
kelib chiqadi. Bunda0:5=0 va 0:a qoidalari kelib chiqadi. 
4. Jadvaldan tashqari ko„pzytirish va bo„lish
 
Bu quyidagi tartibda tushuntiriladi. 
1. Sonni yig‗indiga kamaytirish va yig‗indiga nisbatam taqsimot qonunini 
o‗rgangandan keyin yig‗indini songa bo‗lish xossasi qaraladi, Masalan, (3+2)*4 ni 
tushuntirish uchun doirachalardan foydalanish mumkin. (3+2) *4-4*5~20 yoki 
(3+2)*4=3*4+2*4=12+8=20 ko‗rinishida hisoblab chiqiladi. 

---

37 
Shu rasmning o‗zidan yig‗idini songa bo‗lish qoidasi keltirib chiqariladi. 
Bunga 12 va 8 sonidan yig‗indisini 4 ga bo‗lish ham ikki xil usul bilan beriladi 
(12+8):4=12; 4+8:4=3+2=5 24:4=6 bunda yana quyidagi kvadratchalar bilan 
berilgan mashqlarni ham bajaritirish mumkin. Masalan, 
(7+5)*4=…*…+…*…, 2*(10+6)=… …*…+…*…, 
8*5+7*5=(…+…)*…, 6*3+4*3=(6+4)*3 
2.Jadvaldan tashqari ko‗paytirish va bo‗lishda eng avvalo nol bilan 
tugaydigan sonlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. 
Masalan, 
20*4 
90:3 
2 o‗nlik * 4+8 o‗nlik 
9 o‗nlik : 3=3 o‗nlik 
20*4=80 
90:3=30 
Shundan keyin 2 xonali songa ko‗paytirishda uni o‗nlik va birliklarga ajratib 
ko‗paytirish holi qaraladi. Masalan,
12*3=( 10+2)*3=10*3+2*3=30+6=36. 

---

38 
Ko‗rgazmali tushuntirish uchun 12 tadan kvadrat bo‗lgan 3 ta poloska olib 
hisoblanadi.