O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus

referent guruh 
deb ataladi. Referent guruh, o‘z mazmuniga 
ko‘ra,  biron  kimsa  uchun  eng  ardoqli  va  o‘ziga  yaqin  tutuvchi  jamoani  anglatadi.  Odatda  har  kim 

---

60 
 
referent  guruhni  o‘ziga  namuna  sifatida  qabul  qiladi  va  o‘z  xulqini  shu  guruh  normalari  bilan 
moslashtirishga intiladi.  
O‘z  mohiyatiga  ko‘ra  referent  guruh  salbiy  va  ijobiy  xarakterga  ega  bo‘lishi  mumkin.  Ijobiy 
mazmunga  xos  referent  guruh  tashkilot  maqsadiga  muvofiq  ishlaydi  va  undagi  jarayonlar  umumiy 
maqsadga  bo‘ysungan  bo‘ladi.  Salbiy  mazmun  kasb  etgan  referent  guruhdagi  norma  va  xulq-atvor 
shakllari jamoa manfaatiga zid bo‘lishi va tashkilot maqsadi bilan mos kelmasligi mumkin. Masalan, bu 
manzara  mehnat  jamoasidagi  ba’zi  xodimlar  to‘dasining  muntazam  ravishda  tartibbuzarlikka  yo‘l 
qo‘yishi yoki asosiy ish vaqtida o‘z faoliyatini boshqa yo‘nalishga baѓishlashida ko‘rinadi.  
Odatda har bir jamoada bir necha referent guruhlar uchrashi tabiiy. Rahbar bunday vaqtda ushbu 
guruhning salbiy yoki ijobiy mazmunga yo‘nalganini darhol ajratib olishi va shu asosda ularga nisbatan 
o‘z munosabatini  bildirishi lozim. Ijobiy yo‘nalishga ega bo‘lgan referent guruhni qo‘llash bilan birga 
asta-sekin  undagi  a’zolar  sonining  ko‘payishi  haqida  ѓamxo‘rlik  qilish  kerak.  Salbiy  yo‘nalishdagi 
guruhga nisbatan tanlangan asosiy siyosat esa, ushbu guruh a’zolariga topshiriladigan vazifalar asnosida 
iloji boricha ularni bir-biridan uzoqlashtirishga qaratilgan bo‘lishi zarur.  
Yuqorida  sanab  o‘tilganlar  qatorida  rasmiy  va  norasmiy  guruhlar  ham  mavjud.  Rasmiy  guruh 
biron  maqsadga  erishish  yo‘lida  tashkil  topadi.  Masalan,  brigada,  bo‘lim,  ma’muriyat  kabi  rasmiy 
mehnat  jamoalari...  Odatda  mazkur  guruhlarning  faoliyati  ma’lum  bir  maqsadga  yo‘nalgan  ravishda 
boshqariladi. Bunday guruhning tashkil topishi huquqiy jihatdan rasmiylashtirilib qo‘yiladi.  
Norasmiy  guruhlar  tasodifan  paydo  bo‘ladi  va  bu  holat  u  yoki  bu  korxona  ichida  yuz  berishi 
mumkin. Norasmiy guruh tashkil topishining manbaalari shu guruh a’zolariga xos umumiy manfaat va 
o‘zaro  iliq  munosabatlarning    mavjudligida  ko‘rinadi.  Norasmiy  guruh  korxona  rasmiy  tizimidan 
mustaqilligi,  o‘z  oldiga  qo‘ygan  maqsadining  noaniqligi  bilan  ifodalanadi.  Bunday  guruhni  ba’zan 
manfaatlar bo‘yicha birlashish desa ham bo‘ladi.          
Tashkilot miqyosida, dadil ayta olamizki,  yuqorida sanab o‘tilgan  guruh  turlarining hamma ko‘rinishi 
mavjud.  Guruh  o‘z  a’zolariga  o‘z  ta’sirini  o‘tkazadi  va  guruhiy  normalarga  rioya  qilishga  sharoit 
yaratadi, qolaversa, ijtimoiy nazorat olib boradi. Jamoa tarkibida xodim korxona maqsadlarini to‘laroq 
anglaydi  va  umumiy  mas’uliyatga  beixtiyor  sherik  bo‘ladi.  Jamoa  a’zolari  bilan  hamkorlikda  harakat 
qilgan holda, u yakka tartibdagi  intilishga nisbatan ko‘proq samaraga erishadi.  
Tarixan kichik guruhlarni