O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Qon aylanishining umumiy sxemasi. Qon aylansh sistemasi 2 ta, katta va
kichik qon aylanish doirasidan iborat.
Katta qon aylanish doirasi yurakning chap qorinchasidan chiquvchi eng katta
arteriya qon tomiri-aortadan boshlanadi. Aortadan chiqadigan arteriya qon
tomirlari o'z navbatida o'rtacha, mayda tomirlarga, ular esa eng mayda
kapillyarlarga bo'linadi. To'qimalar va hujayralardagi moddalar almashinuvi
jarayoni ana shu kapillyarlar orqali amalga oshadi, ya'ni kapillyarlardagi qon
tarkibidagi oziq moddalar, gormonlar, kislorod hujayralarga o'tadi. Hujayralardagi
moddalar almashinuvi natijasida hosil bo'lgan qoldiq moddalar, karbonat angidrid
vena kapillyarlariga, undan kichik, o'rta, yirik vena qon tomirlari orqali yurakning
o'ng bo'lmachasiga quyiladi.
Kichik qon aylanish doirasi yurakning o'ng qorinchasidan chiqadigan o'pka
arteriyasidan boshlanadi. O'pka arteriyasi ikkiga bo'linib, o'ng va chap o'pkalarga
boradi. O'pkalarda kapillyar qon tomirlariga aylanib, o'pka alveolalari bilan gazlar
almashinuvini amalga oshiradi. Vena kapillyarlaridagi qon kislorodga to'yinib,
arterial qonga aylanadi, o'pka venasi orqali yurakning chap bo'lmasiga quyiladi.
Yangi tug'ilgan bolada to'liq qon aylanishi 12 sek da, 3 yoshda 15 sek da, 14
yoshda 18 sek da, katta odamda 22 sek da sodir bo'ladi.