O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Qon guruhlari va qon quyish. 1901 yilda K.Landshteyner va 1907 yilda
YA.Yanskiy turli odamlar qoni kimyoviy-biologik xossalariga ko'ra bir-biridan
farq qilishini aniqladilar. Qonning eritrositlari tarkibida agglyutinogen A va B,
plazmada agglyutinin a va b bo'ladi. Qon tarkibidagi shu moddalarga ko'ra 4
guruhga bo'linadi:
I. guruh-eritrositlarga agglyutinogen umuman bo'lmaydi. Plazmada
agglyutinin a va b bo'ladi.
II. guruh-eritrositlarda agglyutinogen A plazmada aglyutinin b bo`ladi.
III. guruh-eritrositlarda agglyutinogen B, agglyutinin a bo'ladi.
IV. guruh-eritrositlarda agglyutinogen A va B, plazmada agglyutinin
umuman bo'lmaydi.
  Qon guruhlari embrion rivojlanishning ilk davrida shakllanadi va yashash
mobaynida o'zgarmaydi. K.Landshteyner va boshqalar 1940 yilda eritrotsitlarda
rеzos faktor, antigеn borligini aniqlaganlar. Bu faktor 85% odamlar qonida bo'ladi
va uni rezus-musbat deyiladi. 15% odamlarda bo'lmaydi, bunday qon rezus manfiy
deyiladi.
Rezus-faktor bor yo'qligi odam sog'ligiga ta'sir qilmaydi, biroq qon quyish
organ va to'qimalarni ko'chirib o'tkazish, ayniqsa homila rivojlanishining embrion
davrida bu xossalar katta ahamiyat kasb etadi.
Qon quyish. Og'ir shikastlanganda va ko'p qon yo'qotilganda, og'ir
kasalliklarda bemorni davolash uchun qon quyiladi. Bunda birinchi gruppa qonni
to'rtta gruppaga ham quyish mumkin. Ikkinchi gruppa qonli odamlar ikkinchi va
to'rtinchi gruppa qonli odamlarga, uchinchi gruppa uchinchi va to'rtinchi gruppaga,
to'rtinchi gruppa faqat shu gruppa qonli odamlarga qon berish mumkin. O'zi
hamma gruppadan qon oladi.
Bemorga qon quyish o'ta ma'suliyatli ish hisoblanadi. Agar bemor qon
gruppasiga to'g'ri kelmaydigan qon quyilsa, donor qonining eritrositlari bilan
bemor qonining eritrositlari bir-biriga yopishib qoladi, ya'ni agglyutinasiya
hodisasi ro'y beradi. Bunda bemorning ahvoli og'irlashib rangi oqaradi, lablari
ko'karib, tanasi sovib qaltiraydi.