O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Uyurmali toklar. Induksion tok nafaqat chiziqli o'tkazgichlarda, balki o'zgaruvchan magnit maydonda turgan og'ir yaxlit o'tkazgich­larda ham vujudga keladi. Bu toklar qalin o'tkazgichlar ichida xarakterga ega bo'lgani uchun ham ularga uyurmali toklar deyiladi. Bu toklarni ba'zan dastlabki o'rgangan kishi nomi bilan Fuko toklari ham deyishadi. Har qanday induksiyalangan tok kabi, uyur­mali toklarning yo'nalishi ham Lens qoidasiga muvofiq aniqlanadi, ya'ni hosil bo'lgan uyurmali tokning yo'nalishi shunday bo’ladiki, uning magnit maydoni o'zini vujudga keltirgan magnit oqimining o'zgarishiga to'sqinlik qiladi.
Uyurmali tokning kuchi magnit maydonda harakatlanadigan metall bo'lagining shakli, u yasalgan materialning xossalari, magnit oqimining o'zgarish tezligiga bog'liq bo’ladi.
Uyurmali toklarning tormozlovchi ta'siridan elektr o'lchov asboblari strelkalari tebranishini so'ndirishda foydalaniladi.
Uyurmali toklar, shuningdek, o'zgaruvchan magnit maydonda turgan harakatsiz yaxlit o'tkazgichlarda ham vujudga keladi va ularni kuchli qizdiradi. Uning bu xususiyatidan induksion pechlarni qizdirishda va hattoki metallarni eritishda ham foydalaniladi.
TARQATMA SAVOLLAR
1. Elektromagnit induksiya hodisasi nima maqsadda izlangan?
2. Elek­tromagnit induksiya hodisasi deb qanday hodisaga aytiladi?
3. Induksion tok deb qanday tokka aytiladi?
4.0'zgarmas magnit g'altakka kirib-chiqqanda galvanometrning ko'rsatishi o'zgaradimi?
5. O'zgarmas magnit tinch turib, g'altak harakatlangandachi?
6. Galvanometr strelkasining og'ishi nimaga bog'liq?
5. Dars yakuni
O’qituvchi o’tgan yangi mavzu bo’yicha tushnmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o’quvchilar javobini muhokama qilib, o’quvchilar bilmini baholaydi va darsni yakunlaydi
6.Uyga vazifa:
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
XIII. O’qituvchi uchun adabiyotlar
1.N.M.SHахmаеv, S.N.SHахmаеv, D.SH.SHоdiеv. Fizikа. 9-sinf uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1996.
2.N.M.SHахmаеv, S.N.SHахmаеv, D.SH.SHоdiеv. Fizikа. 10-sinf uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1996.
3.N.M.SHахmаеv, S.N.SHахmаеv, D.SH.SHоdiеv. Fizikа. 11-sinf uchun dаrslik. - T.: “O’qituvchi”, 1998.
4.I.K.Kikоin, А.K.Kikоin. Fizikа. 9-sinf uchun dаrslik. -T.: “O’qituvchi”, 1995.
5.M.G.Myakishеv, B.B.Buхоvtsеv. Fizikа. 10-sinf uchun dаrslik. -T.: “O’qituvchi”, 1996.
6.M.G.Myakishеv, B.B.Buхоvtsеv. Fizikа. 11-sinf uchun dаrslik. -T.: “O’qituvchi”, 1998.

“TASDIQLAYMAN”