O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Sport musobaqalari o'quvchilar bayrami tarzida
Xar qanday musobaqa sport bayrami xisoblanadi va quyidagi pedagogik talablarga javob berishi lozim:
a)Xar bir musobaqa o'quv-trenirovka ishi uchun yakun yasashi va jismoniy tarbiyadan sinfdan tashqari ishlar rejasiga aloxida tadbir sifatida kiritilishi lozim. Rejaga kiritilmagan musobaqalarni o'tkazish Samara bermaydi chunki ularda ishtirok etishi lozim bo'lgan o'quvchilar musobaqaga tayyorgarliksiz qatnashadilar, buni salbiy oqibatlari anchagina…
b)Xar bir musobaqa belgilangan dastur asosida, oldindan qatnashuvchilarga eolon qilingan xolda o'tkazilishi talabini axamiyati katta…
v)Musobaqalar xamma qatnashchilar uchun yagona bo'lgan qoidalar asosida, unga barchani rioya qilishi majburiyligi taokidlanishi lozim.
g)Musobaqalar sport seksiyasining o'quv-trenirovka ishlari dasturi yoki maktab o'quvchilarining jismoniy tarbiya darsi dasturi asosida o'tkazilishi talabi mavjud.
d)Musobaqa paytida malakali xakamlik, tibbiy-sanitariya xizmati, axboriylik, radio akustika, video va rasm olish xizmati, katta musobaqalarda, yong'in xavfsizligi davlat ichki ishlar xizmati, tez yordam xizmati yo'lga qo'yilishi shart.
Musobaqalar maktabning sinf ichidagi musobaqalar, parallel sinflar, sinflararo deb maktabning ichki va tashqi musobaqalari deb ikki xilga ajratiladi. Bundan tashqari sirtqi musobaqalar xam mavjud.
Musobaqalarga bayram tarzini berish uni tayyorlash va o'tkazish bilan bog'liq. Ularga tayyorgarlik va o'tkazish musobaqa nizomi va uni dasturini tuzish bilan yo'lga qo'yiladi. Nizomni strukturasi va mazmuni, musobaqa dasturi biror musobaqa tarzida o'tkaziladi.
Musobaqalashuvchi o'quvchilar maktabda quyidagi yosh guruxlariga ajratilishi lozim:
1)6-(7)-8; 9-10 yosh-kichik maktab yoshidagilar;
2)bolalar guruxi 11-12 yosh.
3)o'smirlar guruxi 15-16 yosh.
4)yoshlar guruxi ikkiga-15-16; 17-18 deb ikkiga ajratiladi.
Musobaqani davom etishi bolalar guruxi 1-1,5 soat davomida, o'smir va yoshlar guruxlari 1,5-2,3 soatgacha bo'lgan vaqt davomida musobaqalashishlari mumkin.
Xar bir musobaqa qatnashchisi nizomdan xabardor qilinishi va o'yin qoidalarini bilishlari shart.
Xakamlik muxim axamiyatga ega. Xakamlar musobaqalarga oldindan tayyorlanadi (seminar o'tkazilishi shart).
Musobaqani borishi xaqidagi maolumotlar o'sha vaqtni o'zidayoq eolon qilinib borilishini axamiyati katta.
Musobaqalar shaxsiy birinchilik yoki jamoalar ichida g'oliblikni aniqlash usullaridan foydalaniladi. Uni uch xil usuli bor. Sport o'yinlarida g'oliblikni aniqlash nisbatan yakka kurashlarnikidan farq qiladi.
Bayramlarning mazmuni, tayyorlash va o'tkazish metodikasi, ularning taolim tarbiya jarayonidagi o'rnining beqiyosligi xaqida oldingi maoruzalarda zaruriy bilim va malakalar zaxirasini o'rgandik.
Sport musobaqalari, ularga tayyorgarlik, tashkillash va o'tkazish maolum bilim va malakalarni egallashni va bilishni taqazo etadi.
Xar qanday sport musobaqasi bu bayram va o'zining mazmuni, tayyorgarlik jarayonini taqazo etadi.Biz quyidagi Marg'ilon shaxar 3-iqtidorli bolalar maktabining Yengil atletika musobaqasini tayyorlash va o'tkazish metodikasini tavsiya etdik.
Maktab direktori maktab jismoniy tarbiy jamoasining sinfdan tashqari vaqtda o'tkaziladigan taqvim rejasiga ko'ra o'tkaziladigan musobaqani o'tkazish muddati va musobaqani tashkiliy qo'mitasi raisi va uni tarkibini tasdiqlab o'z buyrug'ini tayyorlaydi.
Musobaqaning tashkiliy qo'mitasi raxbari va uning aozolariga quyidagilarni majburiyat tarzida yuklaydi va yengil atletika musobaqasi quyidagicha tashkillanadi va o'tkaziladi.
Musobaqalarni tashkillash qo'mitasi raxbari va aozolarining majburiyatlari:
Musobaqalarning raxbari - yengil atletika musobaqalarinnig o'tkazilishi sifatiga to'la javob beradi. Xodimlarni tanlab olish, taqsimlash, tayyorgarlik ko'rishda raxbarlik qiladi, musobaqa qatnashchilarini guruxlarga bo'lish bo'yicha tashkiliy qo'mita xayoati raisi xisoblanadi.
Sport qoidalari komissiyasi - xamma appelyasiyalarni ko'rib chiqadi va unga 3-5 nafar murabbiylar, musobaqaning bosh xakami, komissiyaning raisi aozo etib tayinlanadi.
Texnik koordinator - musobaqalarni o'tkazish joyini tashkillashga javob beradi va kerakli anjomlar bilan taominlaydi. Tibbiy yordam, dam olish xonalari, o'tkazish joyini aniqlaydi va tayyorlaydi.
Musobaqa joyi, belgilari va anjom-jixozlarni to'g'ri o'rnatilganligini, xamda xavfsizlik qoidalariga zid xolatlar bor yo'qligini ko'rib chiqadi. Yengil atletika musobaqalari davomida maosullarni tanlaydi, tayyorgarlik olib boradi va ularni ishiga raxbarlik qiladi. Eolonlar sistemasini yo'lga qo'yadi va uni o'z nazoratiga oladi. Suv bilan taominlaydi va lozim bo'lgan tibbiy xizmatlarni tashkillaydi.
Aloxida tadbirlar va taqdirlash marosimiga maosulning vazifalariga, medallar va uning lentalarni buyurish, yakuniy natijalarni koordinasiyalash, suxandonni tayyorlash, faxriy mexmon va ota-onalarni lozim bo'lgan darajada kutib olish, taqdirlash maarosimini barcha aspektlari, shuningdek ochilishi va yopilishi tadbirlarini lozim bo'lgan darajada o'tishga javob beradi.
Ommaviy axborot vositalarga maosull - radio, televidenie, marafon, maxalliy ommaviy axborot vositalarini xal qilish, ularni qiziqtirish, dastlabki va joriy axborotlar, rasmlar orqali musobaqani yoritish bilan shug'ullanadi.
Musobaqani boshqaruvchi (koordinasiyalovchi) - yugurish yo'lkasidan tortib sport maydonlarigacha, xakamlar kollegiyasining barcha aozolarini faoliyatini nazorat qilish va tayyorlashga umumiy raxbarlik qiladi va javob beradi.
Yugurish yo'lkasidagi musobaqa xakami - yugurish yo'lkasidagi musobaqalarda xakamlikda ishtirok etadigan xakamlar kollegiyasining barcha aozolarini tanlaydi va ular bilan tayyorgarlik ishlari olib boradi. Musobaqa komendantini, musobaqa sekretarini, start beruvchini, marra chizig'idagi xakam, xronometrlovchini va maara chizig'idagi kotiblarni tayinlaydi. Qatnashchilarni sport musobaqasi joyida bir joydan (start chizig'i, sakrash uloqtirish sektorlari va x.k.) o'rin almashishini boshqaruvchi raxbarlarni tanlaydi va ularni tayyorlaydi.
Sport sektorlaridagi musobaqa xakami - sport sektoridagi musobaqani rejali borishi, boshqarilishi va uni yuqori sifatda o'tishga javob beradi. Xar bir musobaqajoyida xavfsizlikni taominlaydi, uni to'g'ri tashkillanishi nazorat qiladi. Barcha sport jixozlarini o'rnatuvchilarni, musobaqa joyini chizuvchilarni tur bo'yicha bosh xakam va uni aozolarini tanlaydi va tayyorlaydi.

XULOSA

Bayramlar va ularning tarbiyaviy axamiyati, shundan iboratki, bayram dasturi tarkibidagi bellashuvlar musobaqalar, orqali bayram qatnashchisining kasbiy maxoratiga oid mashqlar maolum mazmunini ifodalaydi va ochib beradi. Undagi tomosha, ishtirokchi va uni o'rab olganlarda millati, uning urfi odamlari, kadriyatlari xaqida tushincha, kerak bo'lsa saboq (taolim) beradi desak mubolag'a emas. Bayram taraddudi, u kunni kelishni kutish, unga tayyorgarlik, chiroyli ruxiy va maonaviy kayfiyatni yuzaga keltirishi xozirgi kunda sir emas.
Ayniqsa, bayram kunlari ko'ngil olish (ovlash), e’tiborli bo'lish, yaxshilik qilishga intilish, eskigina qudratlarni unitish, takallufli bo'lishdek inson zoti uni tabora yotga qadriyatlar yodga olinadi, uning ijrosi yo'lga qo'yiladi.
Sport bayramlari esa o'zining aloxida xususiy aurasiga ega. Katta bayramlar qitalar, mamlakatlar, jaxon xalqlarining tarkibiy qismini qamraydi. Xazirgi zamon telekomunikasiyasi, aloqalar, televidenie, matbuot yuzaga keltirgan muxit befarq yashamayotgan barcha xalqlarni, millat elatidan katoiy nazar o'z qamroviga oladi.
Quyda biz sport bayramlari klassifikasiyasini berdik. Ularning mazmuni va tashkillash metodikasini 3-maoruzamiz matnida berish lozim.