O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti kimyo fakulteti “neft va gaz kimyosi yo’nalishi ”

Reaktiv yoqilg`ilarning markalari
Hozirgi kunda tovush tezligigacha bo’lgan aviastiya uchun 4 xildagi reaktiv yoqilg`ilar ishlab chiqarilmoqda. T-1, T-2, TS-1 va RT. Tovush tezligidan yuqori aviastiya uchun 2 xil T-6 va T-8V markadagi yoqilg`ilar ishlab chiqarilmoqda. T-1 yoqilg`isi bu 150....280⁰C dagi kerosin fraktsiyasi kam oltingugurtli neftlardan olingan. T-2 yoqilg`isi 60...280<sup>0</sup>C gacha bo’lgan zaxiradagi hozirgi kunda ishlab chiqarilmaydi. Ko’p ishlatiladigan yoqilg`ilar bular TS-1 va RT TS-1 oltingugurtli neftlardan olingan 150.....250⁰C dagi fraktsiya. RT - yoqilg`isi gidrotozalangan va tarkibiga quyidagi prisadkalar qo’shilgan:

1. 
   P-emirilishga qarshi (0,002....0,004% mass)
   
2. 
   Oksidlanishga qarshi (iokol 0,003......0,004% mass)
   
3. 
   Suv kristallari hosil bo’lishini oldini oluvchi tetragidrofurfurol spirti (TGF).
   

Tovush tezligidan yuqori bo’lgan aviastiyalar uchun T-6 yoqilg`isi chuqur gidrotozalangan og`irlashtirilgan kerosin – gazoylli frakstiya (195....315⁰C) hisoblanadi. Yog`ilg`ida oltingugurt miqdori kam smolasimon moddalar, aromatik uglevodorodlar miqdori kam, termik barqarorligi yuqori, oquvchanligi yaxshi, korroziya keltirib chiqarmaydi. T-8V yoqilg`isi oltingugurtli neftlardan olingan 165.....180⁰C dagi kerosin frakstiyasi gidrotozalangan.

Reaktiv yoqilg`i sifatiga qo’yiladigan talablar

Ko’rsatgich	TS-1	RT	T-6	T-8V
20^0C dagi zichligi, kg/m^3	780	775	840	800
Fraktsion tarkibi, harorat, ^0C
Boshlang`ich qaynash harorati, yuqori emas	150	155	-	-
Boshlang`ich qaynash harorati, past emas	-	135	195	165
10%, yuqori emas	165	175	220	185
50%, yuqori emas	195	225	259	-
90%, yuqori emas	230	270	290	-
98%, yuqori emas	250	280	315	280
Kinematik qovushqoqlik, mm^2/s
20^0C da	1,25	1,25	4,5	21,5
-40^0C da	8	16	60	16
Past yonish issiqligi, kDj/kg	43100	43100	42900	42900
Alangani tutamasdan yonish balandligi, mm	25	25	20	20
Kislotaliligi, mg KON/100 ml	0,7	0,7	0,1	-
Kristallanishning boshlang`ich harorati, ^0C	-60	-55	-60	-60
Yod soni, g I2/100 ml	3,5	0,5	0,8	0,9
Tarkibiy1 miqdori
Arenlar, %	22	22	10	22
Smolasimon moddalar, mg/100 ml	3	4	4	4
Umumiy oltingugurt S2, %	0,2	0,1	0,05	0,1
Merkaptanlar R-SH, %	0,003	0,001	0	0,001
Vodorod sulfid H2S, %	Umuman yo’q
Mis plastinkasidagi sinov	Sinovdan o’tadi
Suvda eriydigan kislota va ishqorlar, mexanik aralashmalar va suv miqdori	Umuman yo’q
Zolligi, %	0,003	0,003	0,003	-
Sovunli naften kislotalar miqdori	Umuman yo’q
Naftalinli uglevodorodlar miqdori, %	1,5	1	1
150^0C haroratda statik sharoitda termik barqarorligi, mg/100 ml
4 soat davomida	18	-	-	-
5 soat davomida	-	-	6	6
150.....180^0S da dinamik sharoitda termik barqarorligi
5 soatda filtrdagi bosimlar farqi, MPa	0,083	0,01	0,01	0,01
Isitgichdagi qoldiqlar, ball	2	2	0	-
Lyu linometrik soni	55	55	45	45
Yopiq titelda chaqnash harorati, ^0S	28	28	62	45

Havo – reaktiv dvigatellarining takomillashishi uchishning tezligi va balandligini oshirish, dvigatellarning ishonchligi va kam sarfliligi va uchishning xavfsizligini oshirishga yo’naltirilgan. Havo – reaktiv dvigatellarini uchish tezligi va balandligiga qarab yoqilg`i va HRD ikki turda bo’ladi: 1) tovush tezligigacha bo’lgan reaktiv samolyotlar. 2) tovush tezligidan yuqori bo’lgan reaktiv dvigatelli samolyotlar.

Motor yoqilg`ilari ichida reaktiv yoqilg`ilar sifatiga yuqori talablar qo’yiladi. Ishlab chiqarish texnologiyasiga ham, tashish va saqlanishiga ham qattiq inazorat ostida bo’ladi. Havo – reaktiv dvigatellari uchun ishlatiladigan yoqilg`iga quyidagi talablar qo’yiladi:

• u to’liq bug`latishi kerak, dvigatelda uzilmasdan tez yonishi, sistemada bug`li probka hosil qilmasligi kerak, dvigatelda yonishdan keyin qurish va boshqa qoldiqlar qolmasligi kerak;

  
  

• hajmiy yonish issiqligi yuqori bo’lishi kerak;

  
  

• u yonish kamerasiga xohlagan haroratda hattoki ekstremal haroratda ham engil va oson oqib kelishi kerak;

  
  

• yoqilg`ining o’zi va yonish mahsulotlari dvigatel detallarini korroziya qilmaligi kerak;

  
  

• u barqaror qo’lash va saqlashda yong`inga xavfsiz bo’lishi kerak.

  
  

Bug`lanuvchanlik - reaktiv yoqilg`ilarning asosiy ekspluatastion xosslaridan biridir. U yoqilg`i va havodan iborat yonish aralashmasini hosil bo’lishi tezligi va aralashmaning to’liq va (stabil) barqaror yonishini xarakterlaydi. Bularning hammasi HRD ning ishlashiga bog`liq: engil yotishi, qurum hosil qilishi, yonish kamerasidagi issiqlik kuchlanishi, yoqilg`i sistemasini ishonchli ishlashi.

Avtobenzin va reaktiv yoqilg`ilarning bug`lanuvchanligini ularning fraktsion tarkibi va to’yingan bug` bosimi bilan baholanadi. Havo – reaktiv dvigatellarida yoqiladigan 3 xildagi fraktsion tartibli yoqilg`ilar mavjud.

1. 135⁰C……150⁰C yoki (250⁰C - 280⁰C dagi fraktsiya)

   
   

2. 60⁰C……280⁰C bo’lgan kerosin va benzin frakstiya aralashmasi

   
   

3. Qaynash temperaturasi 195.....315⁰C bo’lgan tovush tezligidan yuqori bo’lgan samolyotlar uchun og`irlashtirilgan kerosin – gazoylli frakstiya, T-6. T-8.

   
   

Reaktiv yoqilg`ilarning to’yingan bug` bosimi yoqilg`i nasoslarning to’xtamasdan ishlashi va baklarda ortiqcha bosim hosil qilmasligi kerak. To’yingan bug` bosimi T-2 yoqilg`isi uchun 38<sup>0</sup>C haroratda Reyd bombasi priborida aniqlanadi.
Yonuvchanlik reaktiv yoqilg`ilar uchun asosiy ekspluatastion xossa hisoblanadi. U quyidagi ko’rsatgichlar bilan baholanadi: solishtirma yonish issiqligi, zichligi, lyuminometrik soni, aromatik uglevodorodlar miqdori va yonmaydigan alanga balandligi.
Reaktiv yoqilg`ilarning solishtirma yonish issiqligi 10250.....10300 nol/kg oralig`ida bo’ladi. Yoqilg`ining zichligiga bog`liq holda hajmiy solishtirma yonish issiqligi 750 kg/m³ dan 840 kg/m³ gacha o’zgaradi. Yoqilg`ining zichligi asosiy ko’rsatgich bo’lib u ishning davomiyligi uzoqligini ta’minlaydi, shuning uchun olinadigan yoqilg`ilarning zichligi yuqoriligiga harakat qilinadi.
Alangali tutamasdan yonish balandligi – yoqilg`ining qurum hosil qilishini xarakterlovchi ko’rsatgich. U yoqilg`ining frakstion tarkibi va aromatik uglevodorodlar miqdoriga bog`liq.
Yoqilg`ining lyuminometrik soni – yoqilg`i yonishida alangani issiqlik nurlashishini xarakterlaydi. U etanol yoqilg`ilarning, tetralin va izooktanlarning alangansini yorqinligi bilan solishtirib aniqlanadi.
Yoqilg`ining qurum hosil qilishga moyilligi uning tarkibidagi aromatik uglevodorodlar miqdoriga bog`liq.
Reaktiv yoqilg`ilarning alangalanishi: alangalanish temperaturalari, o’z – o’zidan alangalanishi, chaqnash temperaturasi yopiq tigelda. Reaktiv yoqilg`ilarning oquvchanligini quyidagi ko’rsatgichlar xarakterlaydi: kinematik qovushqoqlik, kristallanish temperaturasi , sovunli porshen kislotalar miqdori va suv miqdori va mexanik aralashmalar.
Ikkita haroratda ya’ni 20⁰C va 40⁰C da yoqilg`ining kinematik qovushqoqligi parmalashtiriladi.
Kristallanish temperaturasmining boshlanishi -60<sup>0</sup>C dan yuqori bo’lmasligi kerak. Reaktiv yoqilg`ilarning kimyoviy barqarorligi havo reaktiv dvigatellari uchun yoqilg`ilar to’g`ridan to’g`ri haydalgan distillyat frakstiyalardan tayyorlangan bo’lib, ularda alkenlar yo’qligi va yod sonining pastligi bilan xarakterlanib ximiyaviy stabil hisoblanadi. Saqlash sharoitlarida bu yoqilg`ilarda oksidlanish jarayonlari sekin boradi. Gidrotozalangan reaktiv yoqilg`ilar tarkibida parafin birikmalar havo tarkibidagi kislorod bilan engil oksidlanib neytrol va kislota xarakteridagi smolasimon moddalar hosil qiladi. Gidrotozalangan yoqilg`isini kimyoviy barqarorligini oshirish uchun ularga oksidlanishga qarshi prisadkalar (ionol) qo’shiladi.
Reaktiv yoqilg`ilarning kimyoviy barqarorligi uning yod soni va smolasimone moddalar miqdori bilan baholanadi. Issiqlik ta’sirida oksidlanish barqarorligi reaktiv yoqilg`ilarning yuqori haroratlarda oksidlanish ta’sirida cho’kindilar va smolasimon moddalar ajralishi tushuniladim. Tovush tezligidan yuqori uchadigan samolyotlar yoqilg`i sistemasida 200<sup>0</sup>C va undan yuqori bo’lishi mumkin. Yuqori haroratda yoqilg`ilarning oksidlanishi yoqilg`i sistemasidagi detallarning kamerali katalitik xarakati hisobiga ortadi. Issiqlik ta’sirida oksidlanish barqarorligini oshirish uchun reaktiv yoqilg`ilar gidrotozalanadi va ularga maxsus yarim funkstional, oksidlanishga qarshi prisadkalar qo’shiladi.
R eaktiv yoqilg`ilarning korrozion aktivligi u quyidagi ko’rsatgichlari bo’yicha baholanadi: oltingugurtning umumiy miqdori, vodorod sulfid va merkoptanlar miqdori, suvda
Eriydigan kislota va ishqorlar, kislotaliligi va mis plastinkasidagi tajriba – sinov, yoqilg`i mis plastinkada sinovdan o’tishi kerak (3 soat 100⁰C da) undan tashqari yoqilg`i tarkibida serovodorod va suvda eriydigan kislota va ishqorlar bo’lmasligi kerak. Reaktiv harakatlanishning boshqa turlari
Raketa dvigatelining harakatlanishi
Raketa dvigatelida tortishishning bir xil asosiy fizik printsiplaridan foydalaniladi reaktsiya mexanizmi ammo reaktiv dvigateldan ajralib turadi, chunki u kislorod bilan ta'minlash uchun atmosfera havosini talab qilmaydi; raketa reaksiya massasining barcha tarkibiy qismlarini olib yuradi. Ammo ba'zi bir ta'riflar uni bir shakl sifatida ko'rib chiqadi reaktiv harakatlanish.
Raketalar havodan nafas olmasligi sababli, bu ularga o'zboshimchalik balandliklarida va kosmosda ishlashga imkon beradi.
Ushbu turdagi dvigatel sun'iy yo'ldoshlarni uchirish uchun ishlatiladi, kosmik tadqiqotlar va odamlarga ruxsat berilgan va ruxsat berilgan oyga tushish 1969 yilda.
Raketa dvigatellari yuqori balandlikdagi parvozlar uchun yoki juda yuqori tezlashtirish zarur bo'lgan har qanday joyda ishlatiladi, chunki raketa dvigatellari o'zlari juda yuqori tortish-tortish nisbati.
Biroq, yuqori egzoz tezligi va og'irroq, oksidlovchiga boy bo'lgan yoqilg'i turbofanlarga qaraganda ancha ko'proq yoqilg'ini ishlatishga olib keladi. Shunga qaramay, juda yuqori tezlikda ular energiyani tejashga qodir.
Raketa dvigatelining aniq tortish kuchi uchun taxminiy tenglama:
Qaerda aniq tortishish, bo'ladi o'ziga xos turtki, a standart tortishish kuchi, kg / s dagi yoqilg'i oqimi, egzoz teshigidan chiqishda tasavvurlar maydoni va bu atmosfera bosimi.
Raketa Bortda barcha yoqilg'i va oksidlovchi moddalarni olib yuradi, harakatlanish uchun reaktivni chiqaradi[24] Juda oz harakatlanuvchi qismlar. Mach 0 dan Mach 25+ gacha; juda yuqori tezlikda samarali (> Mach 5.0 yoki shunga o'xshash). Bosish / tortish nisbati 100 dan yuqori. Murakkab havo kirish joyi yo'q. Siqilish darajasi yuqori. Juda yuqori tezlik (gipertonik) egzoz. Yaxshi narx / tortish nisbati. Sinov juda oson. Vakuumda ishlaydi; Darhaqiqat, atmosfera tashqarisida eng yaxshi ishlaydi, bu esa yuqori tezlikda transport vositalarining tuzilishiga ta'sir qiladi. Sovuq tutish uchun juda kichik sirt maydoni va issiq chiqindi oqimida turbinalar yo'q. Juda yuqori haroratli yonish va yuqori kengayish nisbati bilan ishlaydigan ko'krak juda yuqori tezlikda juda yuqori samaradorlikni beradi. Ko'p miqdorda yoqilg'iga ehtiyoj bor. Juda past o'ziga xos turtki - odatda 100-450 soniya. Yonish kamerasining haddan tashqari termal stresslari qayta ishlatishni qiyinlashtirishi mumkin. Odatda oksidlovchini bortda olib yurishni talab qiladi, bu esa xavfni oshiradi. Favqulodda shovqin.
Kombinatsiyalangan tsiklli dvigatellar bir vaqtning o'zida reaktiv harakatlanishning ikki yoki undan ortiq turli printsiplaridan foydalanadilar.
Qo'shimcha turbojet oksidlovchi kabi kislorod maksimal balandlikni oshirish uchun havo oqimiga qo'shiladi ю Mavjud dizaynlarga juda yaqin, juda baland balandlikda, keng balandlikda va havo tezligida ishlaydi Shu kabi oksidlovchini tashiydigan turbojetli dvigatel bilan bir xil diapazonda cheklangan havo tezligi LOX xavfli bo'lishi mumkin. Oddiy raketalardan ancha og'irroq.
Asosan qabul qiluvchi havo siqilgan va raketa chiqindilari bilan yoqib yuborilgan ramjet Mach 0 dan Mach 4.5+ gacha (ekzotmosferada ham ishlashi mumkin), Mach 2 dan 4 gacha yaxshi samaradorlik Raketalarga o'xshash past tezlikda yoki ekzotmosferada, kirish qiyinlishuvlarida, nisbatan rivojlanmagan va o'rganilmagan turda, sovutishdagi qiyinchiliklarda, juda shovqinli, tortishish / og'irlik nisbati ramjetlarga o'xshaydi.
Oldindan sovitilgan samolyotlar / Dantel Qabul qilinadigan havo ramjet va / yoki turbojet va / yoki raketa dvigatelidan o'tishdan oldin issiqlik almashtirgichga kirishda juda past haroratgacha sovutiladi. Erda osongina sinovdan o'tkazildi. Juda katta tortishish / tortish nisbati (~ 14) bilan birga, havo tezligining keng diapazonida yaxshi yoqilg'i samaradorligi, Mach 0-5.5 +; samaradorlikning bu kombinatsiyasi orbitaga, bitta bosqichga yoki juda tez, juda uzoq masofalarga qit'alararo sayohatga chiqishga imkon berishi mumkin. Faqat laboratoriya prototipini yaratish bosqichida mavjud. Bunga misollar kiradi RB545, SABER reaksiya dvigatellari, ATREX. Suyuq vodorod yoqilg'isini talab qiladi, u zichligi juda past va og'ir izolyatsiya qilingan tankajni talab qiladi.
Suv oqimi yoki nasos jeti - bu suv oqimidan foydalanadigan dengiz harakatlanish tizimi. Mexanik tartibga solish a bo'lishi mumkin kanalli pervanel ko'krak bilan yoki a markazlashtiruvchi kompressor va ko'krak. Nasos-jeti alohida dvigatel tomonidan boshqarilishi kerak, masalan Dizel yoki gaz turbinasi.

Nasos reaktiv sxemasi.

Suv oqimi Yurish uchun suv raketalari va samolyotlar; orqadan nozul orqali suv chiqaradi Qayiqlarda sayoz suvda harakatlanishi mumkin, tezlashishi yuqori, dvigatelning haddan tashqari yuklanish xavfi yo'q (pervanellardan farqli o'laroq), shovqin va tebranish kamroq, qayiqning barcha tezligida yuqori manevrga ega, yuqori tezlikda ishlash samaradorligi, chiqindilarning shikastlanishiga nisbatan kam himoyalangan, juda ishonchli, ko'proq yuk egiluvchanligi, yovvoyi hayot uchun kamroq zararli Pervaneldan past tezlikda, unchalik katta bo'lmagan suvga ega bo'lganligi sababli qayiqda og'irligi pastroq bo'lishi mumkin, agar qayiq jet o'lchamidan og'irroq bo'lsa yaxshi ishlamaydi. Samolyot reaktiv dvigatellari bilan bog'liq energiya samaradorligi
Ushbu obzorda reaktiv samolyotning to'liq quvvat stansiyalarida yoki dvigatel qurilmalarida energiya yo'qotilishi qaerda sodir bo'lishi ta'kidlangan.
Sinov stendidagi kabi reaktiv dvigatel yoqilg'ini so'rib oladi va turtki hosil qiladi. Buni qanchalik yaxshi bajarishi, qancha yoqilg'i sarflaganligi va uni ushlab turish uchun qanday kuch talab etilishi bilan baholanadi. Bu uning samaradorligining o'lchovidir. Agar dvigatel ichida biror narsa yomonlashsa (ishlashning yomonlashishi deb nomlanuvchi) bu unchalik samarasiz bo'ladi va bu yoqilg'ida kamroq kuch paydo bo'lishini ko'rsatadi. Agar havo / yonish gazlarining silliq oqishini ta'minlaydigan ichki qismga o'zgartirish kiritilsa, dvigatel yanada samarali bo'ladi va kam yoqilg'idan foydalanadi. Turli xil narsalar dvigatel samaradorligini qanday o'zgartirganligini baholash uchun va shuningdek, har xil dvigatellar o'rtasida taqqoslashni amalga oshirish uchun standart ta'rif ishlatiladi. Ushbu ta'rif deyiladi o'ziga xos yoqilg'i sarfi, yoki bitta kuchni ishlab chiqarish uchun qancha yoqilg'i kerak. Masalan, ma'lum bir dvigatel dizayni ma'lumki, agar aylanib o'tish kanalidagi ba'zi bir zarbalar tekislangan bo'lsa, havo yanada silliq oqadi va bosimning pasayishini x% kamaytiradi va y% ga kamroq yoqilg'i olish uchun kerak bo'ladi. Masalan, bosimdan tashqarida. Ushbu tushuncha muhandislik intizomiga kiradi Jet dvigatelining ishlashi. Oldinga tezlik va samolyot tizimlarini energiya bilan ta'minlash samaradorlikka qanday ta'sir qilishi haqida keyinroq aytib o'tilgan.
Dvigatelning samaradorligi, birinchi navbatda, dvigatel ichidagi ish sharoitlari bilan boshqariladi, bu kompressor tomonidan ishlab chiqarilgan bosim va aylanadigan turbin pichoqlarning birinchi to'plamidagi yonish gazlarining harorati. Bosim dvigateldagi eng yuqori havo bosimi. Turbinali rotorning harorati dvigatelda eng yuqori emas, lekin energiya uzatilishining eng yuqori darajasi (yonuvchanlikda yuqori harorat paydo bo'ladi). Yuqoridagi bosim va harorat a da ko'rsatilgan Termodinamik tsikl diagramma.
Havo va yonish gazlari dvigatel orqali qanchalik ravon oqayotgani, oqim kompressorlar va turbinalardagi harakatlanuvchi va statsionar o'tish joylariga qanchalik to'g'ri keltirilganligi (tushish burchagi deb nomlanadi) samaradorligi yanada o'zgartiriladi Optimal bo'lmagan burchaklar, shuningdek tegmaslik o'tish va pichoq shakllari qalinlashuv va ajralishga olib kelishi mumkin Chegara qatlamlari va shakllanishi Shok to'lqinlari. Oqimni sekinlashtirish muhimdir (past tezlik past bosim yo'qotishlarini anglatadi yoki Bosimning pasayishi) turli qismlarni birlashtiruvchi kanallar orqali o'tayotganda. Ayrim komponentlarning yoqilg'ini bosimga aylantirishga qanchalik yaxshi hissa qo'shishi kompressorlar, turbinalar va yoqilg'ining samaradorligi va kanallar uchun bosimning yo'qolishi kabi ko'rsatkichlar bilan belgilanadi.
Dvigatel samaradorligi yoki issiqlik samaradorligi, sifatida tanilgan . ga bog'liq Termodinamik tsikl parametrlar, maksimal bosim va harorat va komponent samaradorligi bo'yicha, , va va kanal bosimining yo'qolishi.
Faqatgina muvaffaqiyatli ishlashi uchun dvigatel o'zi uchun siqilgan havoga muhtoj. Ushbu havo o'zining kompressoridan kelib chiqadi va ikkilamchi havo deb ataladi. Bu surish hosil qilishga hissa qo'shmaydi, shuning uchun dvigatelni unchalik samarasiz qiladi. U dvigatelning mexanik yaxlitligini saqlash, qizib ketishini to'xtatish va masalan, podshipniklardan yog'ning chiqib ketishini oldini olish uchun ishlatiladi. Kompressorlardan olingan ushbu havoning faqat bir qismi turbina oqimiga qaytib, tortish ishlab chiqarishga hissa qo'shadi. Kerakli miqdordagi har qanday pasayish vosita samaradorligini yaxshilaydi. Shunga qaramay, ma'lum bir dvigatel dizayni uchun ma'lumki, x% sovutish oqimiga bo'lgan talabning kamayishi o'ziga xos yoqilg'i sarfi y% ga. Boshqacha qilib aytganda, masalan, parvozni kuchaytirish uchun kamroq yoqilg'i kerak bo'ladi. Dvigatel yanada samaraliroq.
Yuqoridagi fikrlarning barchasi dvigatelning o'zi ishlashi uchun muhimdir va shu bilan birga hech qanday foydali ish qilmaydi, ya'ni u samolyotni harakatga keltirmaydi yoki samolyotning elektr, gidravlik va havo tizimlari uchun energiya etkazib bermaydi. Samolyotda dvigatel ushbu tizimlarni quvvatlantirish uchun ba'zi bir surish qobiliyatini yoki yoqilg'isini beradi. O'rnatishni yo'qotishiga olib keladigan ushbu talablar uning samaradorligini pasaytirish. U dvigatelning harakatlanishiga hissa qo'shmaydigan ba'zi yoqilg'idan foydalanmoqda.
Va nihoyat, samolyot harakatga keltiruvchi samolyot uchayotganda, dvigatelni tark etgandan keyin behuda kinetik energiyani o'z ichiga oladi. Bu harakatlantiruvchi yoki Froude samaradorligi atamasi bilan aniqlanadi va dvigatelni aylanib o'tish oqimini va qo'zg'aladigan reaktiv uchun past tezlikni, masalan, turboprop yoki turbofan dvigatelni berishini ta'minlash uchun uni qayta ishlash orqali kamaytirilishi mumkin. Shu bilan birga oldinga tezlik tezlikni oshiradi oshirish orqali Umumiy bosim nisbati.
Parvoz tezligida dvigatelning umumiy samaradorligi quyidagicha aniqlanadi parvoz tezligida qabul qilish dvigatel kompressorlariga topshirilishidan oldin havoni qanchalik yaxshi siqganiga bog'liq. Mach 3 da 32: 1 gacha bo'lishi mumkin bo'lgan qabul qilish siqishni nisbati dvigatel kompressoriga qo'shilib, Umumiy bosim nisbati va uchun Termodinamik tsikl. Buni qanchalik yaxshi bajarishi uning bosimni tiklashi yoki iste'moldagi yo'qotishlarni o'lchash bilan belgilanadi. Mach 3 tomonidan boshqariladigan parvoz bu yo'qotishlarni bir zumda qanday qilib keskin ko'payishi mumkinligi haqida qiziqarli tasavvurni taqdim etdi. The Shimoliy Amerika XB-70 Valkyrie va Lockheed SR-71 Blackbird Mach 3 da har birida 0,8 ga teng bosim tiklandisiqilish jarayonida nisbatan past yo'qotishlar tufayli, ya'ni bir nechta zarba tizimlari orqali. "Ishga tushirish" paytida samarali zarba tizimi, kirish joyidan tashqarida juda samarasiz bitta zarba va qabul qilish bosimining tiklanishi taxminan 0,3 va shunga mos ravishda past bosim nisbati bilan almashtiriladi.
Mach 2 ga nisbatan yuqoriroq tezlikda harakatlanadigan shtutser odatda qo'shimcha tortishish yo'qotishlariga ega, chunki chiqish maydoni tashqi pog'onalarni tortib olish bilan kelishuv sifatida etarlicha katta emas.[38]
Bypass dvigateli qo'zg'aluvchan samaradorlikni oshirsa-da, u dvigatelning o'zida yo'qotishlarni keltirib chiqaradi. Gaz generatoridan energiyani bypass havo oqimiga o'tkazish uchun texnika qo'shilishi kerak. Turbojetning harakatlantiruvchi shtutseridan kam yo'qotish qo'shilgan turbinada va ventilyatorda samarasizligi sababli qo'shimcha yo'qotishlarga qo'shiladi.[39] Ular uzatish yoki uzatish samaradorligiga kiritilishi mumkin . Biroq, bu yo'qotishlar qoplanganidan ko'proqdir qo'zg'aluvchan samaradorlikni oshirish orqaliShuningdek, bypass kanalida ortiqcha bosim yo'qotishlari va qo'shimcha qo'zg'atadigan nozul mavjud.
Turbofanlar paydo bo'lishi bilan, ularning zararli mexanizmlari bilan dvigatel ichida nima sodir bo'lishini Bennett ajratdi,[42] Masalan, gaz generatori va uzatish texnikasi o'rtasida .Entsiklopediya site:ewikiuz.top
REAKTIV DVIGATELLAR SINFLARI: