O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi zaxiriddin muhammad bobur nomli andijon davlat universiteti


Nafas  olishning  yoshga  qarab  o‘zgarishi



Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/42
Sana16.09.2021
Hajmi0,93 Mb.
#176116
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   42
Bog'liq
boshlangich sinf oquvchilarni jismoniy rivojlanganlik va tayyorgarlik korsa

        Nafas  olishning  yoshga  qarab  o‘zgarishi.  Yosh  bolalarning  nafas  olish 

a’zolari  katta  odamlarnikiga  qaraganda  ham  morfologik  jihatdan,  ham 

funksional  jihatdan  birmuncha  zaifroq  bo‘ladi.  Masalan,  endi  tug‘ilgan 

bolalarning  burun  orqali  nafas  olishi  bu  yerdagi  teshikning  kichikligi,  yo‘lning 

zaifligi uchun juda yuzaki bo‘ladi. Burun bo‘shlig‘ida ko‘plab shilliq moddalar 

ishlab  chiqarilib,  ular  muhit  sharoitining  ozmuncha  o‘zgarishi  bilan  bitishi 

mumkin va oqibatda nafas olish og‘irlashib qoladi. Burundan boshlangan nafas 

yo‘llari  4-5  yoshda  shakllanib,  13-14  yoshda  katta  o‘zgarishlarga  uchraydi. 

Chunonchi,  jinsiy  taraqqiyotning  boshlanishi  bilanoq  qiz  va  o‘g‘il  bola 

hiqildoqlari  bir-biridan  hajm  jihatdan  katta  kichikligi  bilan  farq  qiladi,  o‘g‘il 




40 

 

bolalarda  u  kattalashib,  tovush  chiqaruvchi  pardalari  ancha  yo‘g‘onlashadi. 



Traxeyalar  ham  endi  tug‘ilgan  bolalarda  voronkasimon  bo‘lib,  kalta  va  nozik 

bo‘ladi. 6 haftalik va 14-16 yoshlik bolalarda traxeya ancha tez o‘sadi. Bronxlar 

ham yangi tug‘ilgan bolalarda kam taraqqiy etgan bo‘lib, birinchi yosh va jinsiy 

yetilish davriga kelib tez taraqqiy etadi. 

Yoshning  oshib  borishi  bilan  o‘pka  ham  taraqqiy  etib  boradi.  O‘pkadagi 

asosiy  o‘zgarishlar  alveola  pufaklarining  yil  sayin  ko‘payib  va  kengayib 

borishidir.  Agar  endi  tug‘ilgan bolalarda o‘pka  yuzasi 6  m

2

    ga  teng bo‘lsa, 17 



yoshli bolalarda 90 m

ga yetadi. O‘pka hajmi esa  bu orada 20 marta oshadi. 



Bola  yoshining  oshishi  bilan  nafas  olish  muskullari  ham  rivojlana 

boshlaydi. Bunday o‘zgarish ayniqsa, jinsiy yetilish davrida kuchli bo‘ladi. Endi 

tug‘ilgan  bolalarda  asosiy  nafas  olish  muskuli  diafragma  muskuli  hisoblanadi. 

Shuning  uchun  ham  ularda  qorin  bilan  nafas  olish  rivojlangan  bo‘ladi.  1-3 

yoshdan boshlab qovurg‘alararo muskullar rivojlana boshlaydi va 7 yoshga kelib 

ular  shiddatli  holda  ishlaydi  va  oqibatda  ko‘krak  bilan  nafas  olish  vujudga 

keladi. 14-17 yoshlarga kelib o‘g‘il va qiz bolalarda nafas harakatlarining o‘ziga 

xos  tomonlari  shakllanadi.  Jumladan,  qiz  bolalarda  qorin  bilan  nafas  olish 

rivojlanadi. Demak, qiz bolalarda ko‘krak muskullari ko‘proq nafas harakatlarda 

ishtirok  etsa,  o‘g‘il  bolalarda  esa  diafragma  va  qorin  muskullari  ishtirok  etadi 

[8,14]. 

 



41 

 


Download 0,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish