O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

.
Uch darajali eksperimentning o‘ylab topilgan natijalari; bunda talabalarning 
 
xavotirlanish darajasi o‘zgartiriladi va ularning o‘rtacha imtihon bali baholanadi. 
Agar ma`lumotlar qiymatlarining uchinchi nuqtasini belgilasak, amalda xavotirlanish darajasi va 
imtihon ballari o‘rtasida muhim aloqa mavjudligini ko‘ramiz. Biroq, shunga qaramay, mazkur 
funktsiya grafigining aniq shakliga nisbatan ayrim shubhalar saqlanib qoladi. Aftidan, 9.4-
rasmda ko‘rsatilgan uch shakldan istalgan biri mavjud bo‘lishi mumkin va psixologik 
funktsiyalarning aksariyati keskin bukilishlarga ega emasligi va yo‘nalishni keskin 
o‘zgartirmasligi bois, biz boshqa aloqalar to‘plamining mavjudlik ehtimoli ozligini bilamiz. 
Ko‘rib turganingizdek, qiymatlarning uchinchi nuqtasi bizga eksperimental aloqa xususiyati 
haqida yaxshiroq tasavvur hosil qilish imkonini beradi. O‘z eksperimentimizga yangi darajalarni 
qo‘shish orqali biz mustaqil va tobe o‘zgaruvchilar o‘rtasidagi haqiqiy funktsional aloqa 
to‘g`risida yanada aniqroq xulosalar chiqarishimiz mumkin. SHuningdek biz o‘z qiymatlar 
nuqtalarimizdan kelib chiqib interpolyatsiya va ekstrapolyatsiya amallarini yanada ishonch bilan 
bajarishimiz mumkin. Bu misolda biz qo‘shgan neytral guruh nazorat guruhi sifatida qaralishi 
mumkin, chunki ayni holda o‘qituvchi xavotirlanish darajasiga ta`sir ko‘rsatishga aslo harakat 
qilmagan. Bu erda o‘qituvchi aytilgan so‘zlarning birortasi xulq-atvorga ta`sir ko‘rsatgani yoki 
ko‘rsatmaganini aniqlashga turtki beradigan biron-bir gapni aytmaydigan yana bir nazorat 
guruhini qo‘shish mumkin. Ko‘p darajali eksperimentlar bunday moslashuvchanlikni 
ta`minlaydi.
Bu misol ko‘p darajali eksperimentning ikkinchi afzal jihatini ham namoyon etadi: odatda, 
qo‘shilgan darajalar qancha ko‘p bo‘lsa, mustaqil o‘zgaruvchining o‘zgarish (qamrov) doirasi 
qiymati shuncha oz bo‘ladi. O‘z-o‘zidan ravshanki, eksperimentda mustaqil o‘zgaruvchilarning 
darajalari ko‘p bo‘lsa, ko‘rsatib o‘tilgan talablarning ikkalasini ham bajarish oson bo‘ladi.