O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

P
si
x
o
lo
g
ik
ta
d
qi
q
o
tl
a
rni
n
g
 
g
uruh
i
 
Ayrim hodisalar yoki shaxslar haqida ma‘lumot 
to‘plashga hizmat qiluvchi tajribalar
 
Alohida psixik hodisavi u yoki bu omilning ta
‘siriga
bog‘liqligini aniqlashga xizmat qiladigan tajribalar
 
тажрибалар
 

---

229 
 
 
11.2.Tadqiqotning psixologik gipotezasi 
 
Faraz (gipoteza) - 
bu hodisa yoki bir-biriga aloqador hodisalar o‘rtasidagi qandaydir 
qonuniyat, sabablar mavjudligi to‘g`risida (egallangan bilimlarga asoslangan xolda) 
bildirilgan taxmindir. Masalan, ta`lim jarayonida bola psixikasining rivojlanishi 
to‘g`risidagi faktlar asosida Yuqori sinf o‘quvchilari o‘smirlarga nisbatan o‘tilgan 
darslarni yaxshiroq eslab qolish imkoniyatiga egadirlar, ularning bu sohadagi 
qobiliyatlari ko‘proq darajada rivojlangandir, degan taxminni aytish (farazni olg`a surish) 
mumkin. Yo bo‘lmasa, odam psixikasi butun bir ta`lim jarayoni sifatida rivojlanib borishi 
va faoliyat ko‘rsatishini bilib olinganidan keyin nutq va tafakkurning rivojlanish darajasi 
o‘rtasida o
‘
zaro aloqa mavjudligi to‘g‘risidagi farazni olg`a surish mumkin. Yoki 
gipotezaga oid boshqa bir misolni olaylik: kishi o‘z qadrini bilishi shaxsning 
xususiyatlaridan biri sifatida kishining o‘smirlik yoshida ko‘proq darajada intensivlik 
bilan shakllanishini xamda o‘smirning o‘ziga o‘zi qanday baho berishi ko‘p jihatdan 
tevarak-atrofdagi kishilarning unga bo‘lgan munosabatlari bilan belgilanishini bilgan 
holda shunday taxmin qilishi mumkinki, o‘smirni u yoki bu guruxga kiritilishi uning 
shaxsiga nisbatan tevarak-atrofdagi kishilar tomonidan xurmat bildirish ehtiyojining 
mavjudligi bilan izoxlanadi. Bu ayni mana shu guruxda qondiriladi. 
Fan metodologiyasida farazlar nazariy va empirik holatlar kabi eksperimental farazlarga 
ajratiladi.