O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

 
7-rasm. Qadimgi davrda donni saqlaydigan va hozirgi  
elevatorlarning ko‘rinishi. 
 
Bizning  asrimizgacha  bo‘lgan  to‘rt  mingyillikda  qadimiy  elam 
davrida donni saqlaydigan hozirgi elevatorlar ko‘rinishidagi ochiq yer 
ustida paxsadan qurilgan omborlar tamg‘alarda aks ettirilgan. Omborlar 
silindr  shakldagi  ko‘rinishga  ega  bo‘lgan.  Usti  ochiq  tuynuklar 
yordamida  silindrlar  don  bilan  to‘ldirilgan  va  bug‘doyni  har  xil 
zararkunandalardan himoyalashga yordam bergan. 
 
 
 
8-rasm. Qadimgi davrda donni konussimon idishlarda germetik  
holda saqlash. 
 

---

16 
Qadimiy  Misrda  maxsus  yopiq  binolarda  konussimon  tuynukli 
sig‘imlarda germetik sharoitda donlarni bir necha yillar saqlashgan. 
 
 
 
9-rasm. Qadimgi Yunon va rimliklarda bug‘doyni saqlash usullari. 
 
Qadimgi Yunon va rimli olimlarni, shoirlarni o‘z asarlarida bug‘-
doyni saqlash usullarini yozib qoldirishgan. Bu asarlar shu kunda nodir 
asarlar  sifatida  saqlanadi.  Miloddan  avval  II  asrda  yozilga 
“Dehqonchilik”  haqidagi Katona asarida ko‘pgina maslahatlar: donni 
saqlash,  sig‘imlarni  qurish,  zararkunandalardan  himoyalash  uchun 
tavsiyalar, ko‘rsatmalar yozilgan. Shunday tavsiyalardan birida “Qurt-
qumursqalar va kemiruvchilar donlarga zarar yetkazmasligi uchun nima 
qilish kerak? Zaytun quyqumiga loyni qorishtirib, unga ozgina boshoq 
qoldiqlaridan  qo‘shib,  loyni  namini  shimdirib,  bir  oz  quritib  suvini 
siqib,  butun  omborni  quyqum  bilan  suvab,  ustidan  zaytun  quyqumini 
purkab, qurishini kutish kerak, undan so‘ng sig‘imga donni joylashtirish 
mumkin.  Ana  shunda  donni  har  qanday  zararkunandalardan  asrash 
mumkin deb maslahat bergan”. 
Qadimiy  rimliklar  donni  saqlash  usullarini  qadimiy  asarlar 
bo‘lmish “Varron” (b.a.o. I asr) Kolumellani “Qishloq xo‘jaligi” haqida 
b.a.o.  I  asr.  Ayniqsa  rimlik  fan  arbobi  Plinniy  Starshiy  “Tabiiy  tarix” 
asarida  boshoqli  ekinlarni  saqlash  haqida  amaliy  tavsiyalar  yozib 
qoldirgan.  
Rossiyada  ham  don  yer  osti  va  yer  usti  omborlarida  saqlanib 
kelingan. Davlat omborlari ilgari kreml qal’asini  ichkarisida bo‘lgan. 
1701-yil  yong‘in  kreml  ichidagi  omborlarni  kuydirib  yo‘q  qilgandan 
keyin davlat g‘alla omborlari kreml qal’asidan tashqarida qurilgan. 

---

17