O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Changalsimon qutbli kontaktsiz sinxrongeneratop
Agar yuqorida keltirilgan changalsimon qutbli mashinaning konstruksiyasini 
kontaktsiz qilib, ya‘ni qo‗zg‗atish chulg‗ami halqasimon ko‗rinishda statorda 
joylashtirilsa muhim ahamiyatli sifatga ega bo‗ladi (3.13-rasm). Generatorning 
qo‗zg‗atish chulg‗ami ikkita qo‗zg‗almas halqasimon g‗altak (
1
) podshipnik 
qalqonlari (
5, 11
) tokchasida joylashtirilgan. G‗altaklarning toklari vujudga 
keltirgan magnit maydon kuch chiziqlari asosan quyidagi yo‗ldan, ya‘ni: 
shimoliyqutblar (
9
) dan havo oralig‗I orqali o‗tib yakor o‗zagi (
3
)ning tishlariga; 
yakor yarmosi va tishlari bo‗yicha yana bir marta havo oralig‗I orqali o‗tib janubiy 
qutblar (
8
) magnitga; janubiy qutblar yarmosi (
7
) bo‗yicha; yarmo (7) vaqalqon (
5
) 
orasidagi havo oraliq orqali o‗tib; qalqon (
5
), stanina (
4
) va chap tomonidagi 
qalqon (
11
) lar bo‗yicha; qalqon (
11
) va shimoliy qutblar yarmosi (
10
) orasidagi 
havo oralig‗idan hamda yarmo (
10
) bo‗yicha yana shimoliy qutblarga o‗tib berk 
zanjir hosil qiladi. Qo‗zg‗atish maydoni qisman tarqalib yakor chulg‗ami bilan 
ilashadi. Val (
6
) qutblarning yarmolari (
7, 10
) va qutblari (
8, 9
) bilan aylanganda 
yakor chulg‗ami bilan oqim ilashish davriy ravishda o‗zgarib unda EYK hosil 
bo‗ladi.

---

158 
 
3.12-rasm.
G-250 tipli avtomobil 
generatori (
a
) (bunda:
1 
–changalsimon qutb uchligi;
2
– qo‗zg‗atish chulg‗ami;