O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi

• Banklarning vujudga kelishi va mohiyati

Bankning vujudga kelishi tovar- pul munosabatlarining asosiy elementlari sifatida pulning qiymat shakli paydo bulishi bilan bir davrga tug’ri kelgan. Iqtisodiy adabiyotlarda dastlabki bankning vujudga kelishi haqida aniq ma’lumotlar mavjud emas.Ayrim iqtisodchi olimlar banklarini feodalizm davrida vujudga kelganligini takidlashsa ularning ayrimlari esa kapitalistik tuzimining dastlabki bankirlari kichik –kichik dukonlarda maxaliy pullarni xorijiy pul birikmalariga malum darajadagi tulov evaziga almashtirilib berishgan . Shuningdek yirik pul egalarining pullari va tijorat veksellarini tegishli haq evaziga saqlash bilan shug’ullangan.

• Keyinchalik banklar vaqtinchalik bush pul mablag’larini tegishli shartlar asosida jalb etilib ushbu mablag’lariga extiyoji bulgan shaxslarga malum tulov evaziga bera boshlagan. Taixiy manbalarga kura dastlabki banklar Gretsiyada paydo bulgan keyinchalik xalqaro savdo munosabatlarining rivojlanishi natijasida Yevropa mamlakatlarida banklar vujudga kelgan .Shuningdek natural xujalikning barxam topishi tavar- pul munosabatlarining rivojlanishi natijasida hisob-kitoblar va kreditning ruli shidat bilan otib boradi.

“Bank” etimolagiyasiga etibor qartadigan bulsak “ bank so’zi qadimgi fransuzcha –banque “degan manoni bildiraadi “Italyancha –bansa “so`zlaridan olingan . manosi “ almashtirish –stoli”so`zlarini anglatadi .

• “Bank” etimolagiyasiga etibor qartadigan bulsak “ bank so’zi qadimgi fransuzcha –banque “degan manoni bildiraadi “Italyancha –bansa “so`zlaridan olingan . manosi “ almashtirish –stoli”so`zlarini anglatadi .

-bu moliyaviy muassasa bulib jamiyatdagi vaxtinchalik bush pul mablag’larini tegishli shartlar bilan jalb etib ushbu mablag’larga extiyoji mavjud bulgan yuridik va jismoniy shaxslarga qaytarilish mudatlilik tulovlilik va taminlanganlik asosida beradigan va ular uchun turli vositachilik xizmatini kursatuvchi tijorat tashkilotdir . boshqa bir adabiyotda bank tadbirkorlik –fyatfaoliyatining o’ziga xos turi bulib uning faoliyati ssuda kapitalning xarakati yani ularni jalb etish va joylashtirishi bilan bevosita bog’liqdir degan xulosasini ilgari surdi .

• -bu moliyaviy muassasa bulib jamiyatdagi vaxtinchalik bush pul mablag’larini tegishli shartlar bilan jalb etib ushbu mablag’larga extiyoji mavjud bulgan yuridik va jismoniy shaxslarga qaytarilish mudatlilik tulovlilik va taminlanganlik asosida beradigan va ular uchun turli vositachilik xizmatini kursatuvchi tijorat tashkilotdir . boshqa bir adabiyotda bank tadbirkorlik –fyatfaoliyatining o’ziga xos turi bulib uning faoliyati ssuda kapitalning xarakati yani ularni jalb etish va joylashtirishi bilan bevosita bog’liqdir degan xulosasini ilgari surdi .

bank
Bankir ssuda kapitalistdan farqli ularoq turli kurinishdagi xizmatlarini taklif etadi va pul aylanmasini tashkil etadi .Ssuda kapitalisti o’z kapitali hisobidan moliyalashtirsa banker ushbu jarayonni chetan jalb qilingan begona shaxslarning mablag’lari hisobi tomonidan amalga oshiriladi .
Tijorat banklari teranroq anglash uchun ayrim metodologik masalalarga etibor qaratish lozim ularning ayrimlari quyidagilar