O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
2.16. SINXRONLASHTIRILGAN ASINXRON DVIGATEL 
 
Sinxronlashtirilgan asinxron dvigatel sinxron va asinxron dvigatellarning 
uyg‗unlashgan birikmasidan iborat. Shu tufayli unda asinxron dvigatelning yaxshi 

---

117 
ishga tushish xossalari bilan sinxron mashina quvvat koeffitsientining yuqoriligi 
mujassamlashgan bo‗ladi. Sinxronlashtirilgan dvigatel konstruktiv jihatdan kontakt 
halqali asinxron dvigateldan kam farq qiladi. 
Lekin dvigatel sxemasida qayta ulagich QU bor, uning vositasida rotor 
chulg‗ami ishga tushirish reostati ITR yoki qo‗zg‗atgich Q ga ulanishi mumkin 
(2.33–rasm). Ishga tushirishdaqayta ulagich 1 holatga qo‗yiladiva dvigatel 
asinxron dvigatel kabi aylana boshlaydi. 
Sinxron tezlikka yaqin aylanish tezligiga erishilgach, qayta ulagich 2 holatga 
o‗tkaziladi, natijada o‗zgarmas tok, qo‗zg‗atgichdan rotor chulg‗amiorqali o‗tadi 
va dvigatelsinxron ishlay boshlaydi. Katta o‗ta yuklanishlarda sinxronlashtirilgan 
dvigatel sinxronizmdan chiqadi, lekin asinxron dvigatel kabi ishlayveradi, chunki 
dvigatelning asinxron rejimda ishlagandagi maksimal aylantiruvchi momenti 
snnxron rejimda ishlagandagi maksimal aylantiruvchi momentidan katta bo‗ladi. 
Yuklama kamaytirilganida dvigatel yana sinxron ishlay boshlaydi. 
Qo‗zg‗atgichning bo‗lishi sinxronlashtirilgan dvigatelning narxini oshirib 
yuboradi. Shuning uchun qo‗zg‗atishli dvigatellar 60’70 kVt dan yuqori quvvatli 
qilib tayyorlanadi. Kam quvvatli sinxronlashtirilgan dvigatellarda alohida 
qo‗zg‗atgich bo‗lmaydi. O‗zgarmas tok olish uchun bu dvigatellar kollektorli 
maxsus chulg‗am bilan ta‘minlanadi. 
 
 
 
 
 
2.33–rasm
. 
Qo‗zgatishli 
sinxronlangan 
dvigatelning 
sxemasi