O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

3.16-rasm. 
Oddiy elektrotexnik po‘lat (1) va vikall qorishmasinig (2) gisterezis 
xalqasi (a) va gisterezis dvigatelning yig‘ilgan rotorning tuzilishi (b) 
Eng katta momentning qiymati M
u.t
, rotor qo‘zg‘almas bo‘lganda (s=1), ya‘ni 
elektr dvigatelning ishga tushish paytiga to‘g‘ri keladi. Shundan so‘ng aylanish tezligi 

---

163 
ortishi bilan (sirpanish kamayishi), M
u.t 
kamayadi (3.8.2-rasmga qarang), 
sinxronaylanish chastotasida nolga tengbo‘ladi. 
Shundayqilib, gisterezis dvigatelning aylanish momenti gisterezis momenti M
g
va uyurmaviy tok xosil qilgan moment M
u.t 
larning birgalikdagi ta‘sirlariga teng
:
M=M
u . t
 +M
g
=
1
.
1
.
.
/
/


q
g
q
t
u
Р
sP

.
(3.15) 
3.15-rasmda gisterezis dvigatelning sirpanishga bog‘liq natijaviy momenti 
keltirilgan: 
M=
)
(
s
f
. Ushbu egrichiziqning xarakteri M
u.t 
va M
g 
momentlarining 
nisbatlariga bog‘liq
.
Gisterezis dvigateli sinxron va asinxron aylanish chastotasida ishlashi munkin. 
Dvigatelning asinxron rejimda ishlashi samarasiz bo‘ib, qiymati sirpanishning 
ko‘payishiga bog‘liq bo‘lgan, rotorni qayta magnitlash uchun isrofning kata bo‘lishiga 
sabali.
3.17–rasm
. Gisterezisli dvigatelning ish xarakteristikalari 

---

164 
Gisterezis dvigatellarning afzalliklari – tuzilishining soddaligi, ishlashda 
shovqinsizligi va ishonchliligi, katta ishga tushish moment, sinxronizmga silliq 
tushishi, foydali ish koeffisientinig FIK nisbatan kattaligi, ishga tushish tokining 
kichikligi (
4
,
1
3
,
1
/
.


nom
t
i
I
I
). 
Gisterezis dvigatellarinig kamchiliklari – quvvat koeffisientinig kichikligi 
(cosφ=0,4’0,5) va nisbatan narxinig kattaligi. Bundan tashqari, yuklamaning birdan 
tebranishi gisterezis dvigatellarida aylanishning bir maromda bo‘lmasligiga olib 
keladi. Bu gisterezis dvigatellarining ishga tushirish chulg‘amining yo‘qligi bilan 
tushintiriladi, u yuklamaning birdaniga o‘zgarishida rotorga nisbatan tichlantiruvchi 
(dempferlovchi) ta‘sir ko‘rsatadi. Eng ko‘p tebranish rotori shixtovka qilingan 
gisterezis dvigatellarida vjudga keladi, sababi bu dvigatel rotorida uyurmaviy toklar 
cheklangan. Tebranishlar xosil qilgan bir meyyorda bo‘lmagan aylanishlar tufayli 
gisterezis dvigatellari qo‘llash soxasini chegaralaydi.