O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

10-MAVZU. MARKETINGDA AXBOROT TO’PLASH USULLARI
10.1. Marketing tadqiqotlarini tashkil etish bosqichlari
10.2. Marketing tadqiqotlarida qo’llaniladigan uslublar tavsifi
10.3. Kuzatuv va tajriba uslubida axborot yig’ish
10.4. Marketing tadqiqotlarida so’rov uslubi
10.5. Anketalash - so’rovning eng qulay usuli sifatida


10.1.Marketing tadqiqotlari bosqichlari.
Marketing tadqiqotlarining turlaridan qat’iy nazar uning o’tkazilish uslubiyoti asosan 5 bosqichdan tashkil topgan. ³⁹
Marketing tadqiqotlari kuyidagi bosqichlardan iborat:

Muammoni aniqlash

I kkilamchi axborotning tahlili

Birlamchi axborot to’plash

T o’plangan axborotni qayta ishlash

Qo’llash uchun hisobot tayyorlash

I. Marketing tadqiqotlari muammosini aniqlash hamda bu tadqiqotlarning maqsadi va vazifalarini belgilash.
Agar bu ishlar qilinmasa, ko’pgina kerakmas axborot yig’ilib ketib, muammoning echimini chigallashtirib yuboradi.
Marketing tadqiqotlarining keyingi bosqichlari uning turlarini aks ettiradi:

		Marketing tadqiqotlari
		Kabinet tadqiqotlari		Dala tadqiqotlari
Maqsad		Firmaning bozorga chiqish imkoniyatlarini aniqlash		Firmaning bozorga chiqish taktikasini ishlab chiqish
Ob’ekt		Ikkilamchi axbo-rotni qayta ishlash		Birlamchi axborotni qayta ishlash
Vazifa		Bozor sig’imini , uni zabt etish imkoniyatlarini o’rganish		Xaridorning tovarga munosabati, sotish shaklini, narx siyosatini tanlash
Usullari		Hisobotlar va nashriy axborotlarni tahlil qilish		Kuzatuv, tajriba, so’rov, imitasiya

II. Kabinet tadqiqotlari, ya’ni ikkilamchi axborotni tanlash, tizimlash va tahlil qilish.
Bunda mavjud bo’lgan axborot qayta ishlanadi.
Ikkilamchi axborot 2 ga bo’linadi:⁴⁰
a) Ichki ma’lumotlar firmaning o’ziga taaluqli ma’lumotlar bo’lib, ularga:

• 
  Korxona byudjeti va uning bajarilishi
  
• 
  Foyda va zarar, savdo-sotiq, zaxira hakidagi ma’lumotlar
  
• 
  Mijozlar hisob schyotlari
  
• 
  Oldin o’tkazilgan tadqiqotlar natijalari
  
• 
  Iste’molchilar takliflari
  
• 
  kiradi.
  

b) Tashqi ma’lumotlar firmadan tashqarida olinadigan ma’lumotlar bo’lib, ularga:

• 
  Statistika korxonalari xisobotlari, ma’lumotlari va nashrlari
  
• 
  Bank va birja ma’lumotlari
  
• 
  Davlat va tijorat korxonalari nashrlari
  
• 
  Gazeta, jurnal, kitoblar
  
• 
  kiradi.
  

Kabinet tadqiqotlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• 
  Mumtoz (klassik) tahlil usuli - bunda ish qog’ozlari o’qilib, undagi asosiy fikr va g’oyalar ajratib o’rganiladi.
  
• 
  Maqsadga qaratilgan axborot tahlili - ish qog’ozlarini kerakli axborot mavjudligiga, ma’lumot bor-yo’qligiga tekshirish.
  
• 
  Kontent-tahlil - ish qog’ozlarini sifat-miqdor uslubida o’rganish, ya’ni ularni statistik qayta ishlash imkoni bor.
  

Ikkilamchi axborot masalani oydinlashtirmasa, unda birlamchi axborot yig’ish kerak bo’ladi.