O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

8 iyunda Qo‗qonda
tinch namoyishchilar ana 
shu harbiy qism askarlari tomonidan o‗qqa tutildi. Natijada, 
50 dan ziyod 
namoyishda qatnashgan aholi halok
bo‗ldi (ularning ko‗pchiligi Yoshlar edi), 
200 
dan ortig‗i esa yarador
qilindi. Umuman 3
-12 iyun kunlari Farg‗ona
viloyatida 
bo‗lgan millatlararo to‗qnashuvlar va ularni harbiylar tomonidan o‗qqa tutilishi 
oqibatida 
103 kishi halok b
o‗lgan. 
1009 kishi yarador
bo‗lgan va 
650 xonadonga 
o‗t
qo‗yilib, vayron qilingan. 
Mudhish voqealardan keyin berilgan rasmiy bayonotlarga ko‗ra, respublikada 
vujudga kelgan ijtimoiy-iqtisodiy keskinlikdan ommaviy tartibsizliklarni, millatlar 
o‗rtasida nifoq va to‗qnashuvlarni keltirib chiqarishga uringan ekstremistik kuchlar 
turgan. 
Bu ataylab uyushtirilgan siyosiy ig‗vogarlik edi
. Farg‗onadagi mudhish 
voqea Sumgayit, Boku, Tog‗li Qorabog‗, O‗sh-O‗zgan va boshqa mintaqalardaxuddi 
shunday tarzda uyushtirilgan ig‗vogarlik bilan bir qatorda turar edi. Farg‗ona 
voqealaridan keyin O‗zbekistonning I.Karimov boshliq siyosiy rahbariyati bu 
masalada fojeaning asl sabablarini ochib tashlash, o‗z xalqining shon-shuhrati va 
qadr-qimmatini himoya qilish yo‗lidagi o‗zlarining mashaqqatli urinishlarida ular 
respublikaning eng keskin muammolarini birinchi bor oshkora ravishda muhokamaga 
qo‗ya boshladilar.
Shunday murakkab ijtimoiy,siyosiy vaziyatda respublikada keng munozaraga 
sabab bo‘lgan muammolardan biri o‘zbek tiliga davlat tili maqomini berish masalasi 
bo‘ldi.Ma‘lumki turgunlik yillarida o‘zbek tiliga munosabat o‘zgacha edi.O‘zbek tili 
davlat idoralarida xam,yigilishlarda xam iste‘molda emas edi. 80 yillarning oxiriga 
kelib xalq milliy ongining o‘sishi,jamiyatning ijtimoiy qonuniyatlari va talabi o‘zbek 
tili masalasini ko‘rib chiqishni kun tartibiga qo‘yilishiga turtki bo‘ldi. Shu tarzda 
xukumat va mamlakatimiz ilmiy jamoatchiligi sa‘i xarakatlari tufayli yangi loyixa 
tayorlanib ,u 1989 yil 11 oktyabr kuni matbuotda e‘lon qilindi.Loyixa umumxalq 
muxokamasidan so‘ng O‘zbekiston SSR Oliy Sovetining 1989 yil 21 oktyabrda 
bolgan 11 sessiyasida ―O‘zbekiston SSRning Davlat tili xaqida‖Qonuni qabul qilindi. 
Mazkur qonun xalq madaniy merosi, milliy qadriyatlarini o‗rganish, tarixiy xotirani 
tiklash, shu asosda milliy ong, ruhiyat mustahkamligi, ijtimoiy faollik kuchayishiga 
ham yo‗l ochib berdi. Shu ma‘noda milliy tillarga davlat maqomi berilishi sotsialistik 
tuzumga qarshi olib borilayotgan mustaqillik yo‗lidagi harakatlarning kuchayishiga 
ham ijobiy ta‘sir etdi. Davlat tili haqidagi qonun milliy o‗zlikni anglash, milliy 
davlatchilikni tiklash yo‗lida respublikadagi yana bir tarixiy ahamiyatga ega bo‗lgan 
muhim siyosiy qadam bo‗ldi va milliy mustaqillikning ma‘naviy poydevoriga asos 
bo‗ldi. O‗z-o‗zidan, ushbu Qonun o‗zbek xalqining mavqeini tiklashga, uning 
ijtimoiy hayotning barcha sohalarida to‗la amal qilishiga katta imkon yaratdi. 
2019 yil o‘zbek tiliga ―Davlat tili ― maqomining berilganiga 30 yil to‘ldi . 
Davlatimiz rahbari tomonidan 2019-yil 21-oktyabr kuni ―Oʻzbek tilining davlat tili 
sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida‖ Farmoni 
qabul qilindi. Unga binoan 21-oktyabr sanasi yurtimizda ―Oʻzbek tili bayrami kuni‖ 
deb belgilandi. Ona tilimiz fidoyilari, butun xalqimiz bu xushxabarni katta 
xursandchilik bilan qarshi oldi.
Prezident Shavkat Mirziyoyevning o‘zbek tiliga davlat tili maqomi 
berilganinig o‘ttiz yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimidagi nutqida shunday 

---

253 
degan edi:‖Bugun Jonajon O‘zbekistonimiz ―Milliy tiklanishdan –milliy yuksalish 
sari‖ degan ustivor goya asosida o‘z taraqqiyotining yangi bosqichiga dadil qadam 
qo‘ymoqda.Barcha soxalar bilan birga davlat tilining jamiyatdagi o‘rni va nufuzini 
oshirish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar qilinmoqda. 
Xozirgi 
kunda 
o‘zbek 
tili 
sifatida 
siyosiy-xuquqiy,iqtisodiy-
ijtimoiy,ma‘naviy-ma‘rifiy xayotimizda faol qo‘llanmoqda,xalqaro minbarlardan 
barilla yangramoqa. 
Davlatimiz tomonidan ma‘naviy xayotimizni yanada rivojlantirish, 
jumladan,ta‘lim tarbiya ishlarini zamon talablari asosida tashkil etish, 
madaniyat,san‘at va adabiyot soxalarini takomillashtirish, kitobxonlik madaniyatini 
oshirish bo‘yicha qabul qilingan o‘nlab farmon va qarorlar o‘zbek tili ravnaqiga 
bevosita xizmat qilmoqda . 
Bu xaqda gapirganda, keyingi yillarda ona tilimizda faoliyat yuritayotgan 
yuzlab bog‘chalar,maktablar,oliy o‘quv yurtlari,yangi gazeta va jurnallar,tele-radiyo 
kanallar,nashriyotlar, 
madaniy-ma‘rifiy 
muassasalar,kutubxonalar 
tashkil 
etilayotganini qayd etish lozim. 
Aliser Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universitetining faoliyati yo‘lga qo‘yildi.Bu erda fol‘klorshunoslik, dialektologiya, 
turkalogiya, matnshunoslik kabi yo‘nalishlar ochildi. 
Bu 
borada 
yangi 
o‘quv 
dasturlari 
yaratilayotgani,darslik 
va 
qo‘llanmalar,risola va monografiyalar nashr etilayotgani, ilmiy anjumanlar,ommaviy 
axborot vositalari o‘zbek tilining buguni va istiqboli xaqida amaliy taklif va 
tashabbuslar bildirayotgani g‘oyat muxim axamiyatga ega‖ . 
Shuningdek ushbu ma‘ruzada O‘zbekistonning Turkiy tilli davlatlar 
xamkorlik kengashiga a‘zo bo‘lganligi ,bu o‘z navbatida o‘zaro iqtisodiy xamkorlikni 
kuchaytirishga,o‘zbek tilini esa xalqaro maqomini yuksalishiga olib kelishi xaqida 
xam to‘xtab o‘tildi.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, ―O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi 
va mavqeini tubdan oshirish tog‘risidagi Farmonning imzolanishi va unga binoan 
―Davlat tili xaqidagi‖qonunning qabul qilinishi xalqimiz xayotida ulkan voqea 
bo‘ldi.2019 yil 21 oktyabrdan e‘tiboran yurtimizda ―O‘zbek tili bayrami kuni‖ni 
noshonlash an‘anaga kiritildi.Bu esa
xalqimizning milliy ruxini va g‘ururini 
yuksaltirishga xizmat qiladi.