O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

188-rasm. Miya po'stlog'ining
tuzilishi.
/-m o le k u la r qavati; 2 - tashqi
donachali qavat; 
3
 - piramida
qavati; 
4
 - ichki donachali qavat;
5 - tugunchali qavat; 
6 -
 duksi­
mon 
hujayralar 
qavati; 
7 -
miyaning oq moddasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1. Ixtiyoriy harakatlantiruvchi analizatorlar (bo'g'imlar, skelet mus­
kullarining ixtiyoriy harakati) — markaz oldi pushtasida va markaz 
yaqinidagi bo'lakda joylashgan bahaybat hujayralardan tashkil topgan. 
O 'ng tomondagi analizatorlar chap qo'l va oyoqni, chap tomondagi 
analizatorlar o'ng qo'l va oyoqni idora qiladi.
2. Toq qism (tana, halqum, hiqildoq)dagi muskullami har ikkala 
yarimshar baravar idora qiladi.
3. Bosh bilan ko'zni bir vaqtda qarama-qarshi tomonga harakatlanti­
ruvchi analizatorlar peshona qismidagi o'rta pushtada joylashgan.
4. Bosh harakati va holati bilan bog'liq bo'lgan analizatoming hujayralari 
miyaning chakka bo'lagida joylashgan.
5. Ichki a’zolar va tomirlar silliq muskullarini harakatga keltiruvchi 
analizatorlar oldingi markaziy pushtaning old tomonida joylashgan.
6. Eshituv analizatorlarining markaziy hujayralari ustki chakka 
pushtasining o'rtasida joylashgan.
7. Ko'rish analizatorlarining markaziy hujayralari ensa qismining ichkari 
qismida joylashgan.
8. Hid bilish analizatorlarining hujayralari chakka bo'lagining ichki 
yuzasida joylashgan.
9. Maza bilish analizatorlarining markaziy hujayralari hid bilish 
markazida joylashgan. Bu markaz miya yarimsharining medial tomonida­
gi gumbaz pushta-dengiz otining oyog'i (yon qorinchaning pastki shoxi) 
ichida joylashgan.
10. Teri sezgilarining analizator hujayralari orqa markaziy pushtada 
joylashgan.
Miya yarimsharlari po'stlog'ida joylashgan (ko'rish, eshitish, ta’m 
bilish, og'riqni sezish va h.k.) analizatorlar, I. P. Pavlovning iborasi 
bilan aytganda, birinchi signal sistemasi deb ataladi. Lekin odamlar 
hayvonlardan farqli o'laroq fikr yuritish, ijod qilish, o'z fikrini til orqali 
ifodalash, tushuntirish (yozish) qobiliyatiga egadir. Shu bois taraqqiyot 
davrida paydo bo'lgan fikrlash, so'zlashni ikkinchi signal sistemasi nomi 
bilan ataladi. Shuning uchun odamlarda oldin birinchi signal sistemasi, 
keyinroq asta-sekin fikrlash, so'zlash (ikkinchi signal sistemasi) vujudga 
keladi. Bu sistemaning rivojlanishida turmush sharoiti, atrof-muhitning 
ahamiyati katta ekanligini unutmaslik lozim. Demak, ikkinchi signal siste­
masi faqat odamlargagina xos xususiyat. So'z analizatorining hujayralari 
pastki peshona pushtasida joylashgan. Agar bu analizator ishdan chiqsa, 
odamning tili, labi, hiqildoq muskullari harakat qilgani bilan tovushni so'zga 
aylantirish qobiliyati yo'qoladi.
So'zni yozish harakat analizatorlarining hujayralari o 'rta peshona 
pushtasida joylashgan. Yozma so'zni ko'rish analizatorlari — hujayralari 
miya tepa qismining pastki bo'lagida joylashgan. So'zlash, o'qish va
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yozish xususiyatlari, yuqorida ko'rsatilgan analizator hujayralaridan tashqari, 
miya po‘stlog‘ining hammasi, ya’ni po‘stloqda joylashgan 
14
— 15 milli­
ard hujayralaming roli ham katta.