O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

Qorin aortasining visseral juft tarmoqlari
Qorin aortasidan yuqorida bayon qilingan toq arteriya tarmoqlaridan 
boshqa qorin bo'shlig'ida joylashgan juft a ’zolar uchun quyidagi visseral 
juft arteriya shoxlari ham chiqadi.
1. 
Buyrak usti bezining o 'rta arteriyasi aortadan chiqib buyrak usti 
beziga boradi va shu nomli boshqa arteriyalar bilan qo'shilib, anastomoz 
hosil qiladi.
158-rasm. Ichak tutqichning pastki
arteriyasi.
1 - ichak tutqichning pastki arteriyasi; 2 -
q orin aorta si; 3 - «S» sim o n ichak
arteriyalari; 4 - t o ' g ' r i ichakning ustki
arteriyalari; 5 - umumiy yonbosh arteriyasi;
6 - ichak tutqichi; 7 - chambar ichakning
chap arteriyasi; 8 - chambar ichakning o'ng
arteriyasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2. Buyrak arteriyasi o ‘ng va chap buyrakka boradigan arteriya bo'lib, 
aortadan II bel umurtqasining damida boshlanadi va buyrakka kirishdan 
oldin buyrak usti beziga, siydik nayining boshlanish qismiga va buyrak 
yog' kapsulasiga bir qancha mayda shoxchalami beradi.
3. Moyak arteriyasi (ayollarda tuxumdon arteriyasi) aortadan ikkinchi 
bel umurtqasi ro'parasida boshlanadigan ingichka, uzun arteriya bo'lib, 
qorin seroz p ardasin in g orqasidan pastga tushadi. K eyin chanoq 
bo'shlig'idan chov kanali orqali moyak xaltasiga (yorg'oqqa) tushib, 
moyakni qon bilan ta’minlaydi. Tuxum don arteriyasi kichik chanoq 
bo'shlig'ida joylashgan tuxumdonga boradi.
Aortaning qorin devoriga tarqalgan tarmoqlari
Qorin aortasi qorin devoriga quyidagi tarmoqlarni beradi:
1. D i a f r a g m a n i n g
p a s t k i
a r t e r i y a s i diafragm ani va 
qizilo'ngachni qon bilan ta’minlashda qatnashadi va buyrak usti bezi 
arteriyasi shoxchasini chiqaradi. Bu arteriya buyrak usti beziga boradi va 
buyrak yog' kapsulasiga tarqaladi.
2. В e 1 a r t e r i y a l a r i bel va qorin yon devori muskullariga tarqaladi.
3. D u m g ' a z a n i n g o ' r t a a r t e r i y a s i aortaning embrion taraq­
qiyoti davrida rivojlanmasdan qolgan dum qismi hisoblanadi. IV— V 
umurtqalar tanasining old tomonidan pastga tushadi. Chanoq bo'shlig'ida 
bu arteriya dum kalavasi (koptogi)ni hosil qiladi hamda dum g'aza va qo'shni 
muskullami, to 'g 'ri ichakning orqa devorini qon bilan ta’minlaydi.
4. U m u m i y y o n b o s h a r t e r i y a s i aorta qorin b o 'sh lig 'id a 
IV— V bel umurtqalari ro'parasiga kelib ikkita umumiy yonbosh arteri- 
yalarga ajraladi. Aortaning ana shu ikkita shoxga bo'lingan joyi erkaklar­
da 60° va ayollarda 68° burchak hosil qilib tarqaladi. Yonbosh dum g'aza 
b o 'g 'im i oldiga kelganda ikkita (ichki va tashqi yonbosh) arteriyaga b o 'li­
nadi. Umumiy yonbosh arteriyadan faqat limfa tugunlari hamda siydik 
yo'liga mayda tolalar chiqadi, xolos (159-rasm).