O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Dvigatelning umumiy tuzilishi va parametrlari


Reja

1. 
   Dvigatellarning vazifasi va turlari
   
2. 
   Dvigatelning tuzilishi
   
3. 
   Dvigatelning parametrlari
   

Zamonaviy transport vositalariga asosan, porshenli ichki yonuv dvigatellari o’rnatiladi. Bug’ va elektr toki bilan ishlaydigan avtomobillar ba’za kamchiliklarga ko’ra xozirgi kunda deyarli qo’llanilmaydi. Bug’ bilan ishlaydigan dvigatellarning asosiy kamchiligi – foydali ish koeffitsientining kichikligi (0, 16, …0, 18) da dvigatel bug’ qurilmalarining o’lcham va vaznlarini kattaligidir. Elektr bilan ishlaydigan dvigatellarning keng tarqalmaganligiga sabab, ularning uzoq masofalarga qatnay olmasligi, chunki ularga o’rnatilgan qo’rg’oshin akkumulyatorlarining elektr sig’imi avtomobilning 40…60 km masofagacha harakatlanishiga mo’ljallangan. Avtomobillarga o’rnatiladigan porshenli ichki yonuv dvigatellari quyidagi belgilari bilan tasniflanadi:

1. 
   Ishlatiladigan yonilg’ining turiga qarab:yengil suyuq yonilg’i – benzinda ishlaydigan va suyultirilgan yoki siqilgan suyuq gaz bilan ishlaydigan karbyuratorli dvigatellar, og’ir suyuq dizel yonilg’isida ishlaydigan dizel dvigatellari.
   
2. 
   Yonuvchi aralashma qilish uslubiga qarab, silindr tashqarisida aralashma qiluvchi karbyuratorli dvigatellar va silindr ichida aralashma qiluvchi dizel dvigatellari.
   
3. 
   Ish aralashmasining alangalanishi bo’yicha, elektr uchquni bilan alangalanadigan karbyuratorli dvigatellar va siqish natijasida o’z-o’zidan alangalanuvchi dizel dvigatellari.
   
4. 
   Ish jarayonini qilish uslubiga qarab: to’rt taktli va ikki taktli dvigatellar.
   
5. 
   Konstruktiv belgilari bo’yicha: silindrlar soni va ularning joylashuv tartibiga qarab (tik qatorli, yotiq qatorli yoki V – simon), gaz taqsimlash mexanizmining joylashuvi bo’yicha – klapanlar yuqoriga yoki pastga joylashgan.