21
turi: qora burgacha (
Phyllotreta arta F
.), bronza burgacha (
Ph.fucata),
ravshan
oyoqli burga
(Ph nemorum L),
ko‗k burgacha
(Ph.Nigrises F)
va to‗lqinsimon
burgacha
(Ph. undulata Kutsch)
ko‗p tarqalgan.[1,2,21]
Yer burgachalarining lichinkasi chuvalchangsimon, cho‗ziq bo‗lib, uch
juft ko‗krak oyoqlari bor, toschasining rangi oq-sariq, boshi, oyoqlari to‗qroq,
kalta tuk bilan qoplangan. Katta yoshdagi lichinkalar uzunligi 4 mm. G‗umbagi
erkin, oqish, sarg‗ish, 4 mm kattalikda.[27] Tuxumi sarg‗ish yoki sariq, yarim
tiniq, oval shaklda. Poliz burgachalari o‗simliklar qoldig‗i tagida, tuproq
yoriqlarida, parnik romlarining teshik-yoriqlarida qo‗ng‗izlik fazasida qishlaydi.
Erta bahorda qo‗ng‗izlar begona butgulli o‗simliklarda qo‗shimcha oziqlanib,
keyinchalik karamga o‗tadi.Tunda qo‗ng‗izlàr o‗simliklar bargi ostida
qimirlamay yotib, kunduz kuni havo isiganda serharakat bo‗ladi. Qo‗ng‗izlar
barglarni kemirib, mayda o‗yiqchalar hosil qiladi, o‗simliklar o‗sgani sayin bu
o‗yiqchalar ochilib, teshik bo‗lib qoladi. Qo‗ng‗izlar juda ko‗payib ketganda va
oziqlanganda barg ilma-teshik bo‗lib ketib, yosh o‗simliklar nobud bo‗ladi.
Butgullilar burgachalari tuproqqa bittadan yoki bir nechtadan (20 tagacha) g‗uj
qilib tuxum qo‗yadi.[68,75] Tuxumining embrional rivojlanish davri 3 kundan
11 kungacha tuxumdan lichinka chiqib, butgulli o‗simliklarning ildizi bilan
oziqlanadi. Lichinkalar 16 kundan 30 kungacha rivojlanib, tuproqning yuza
qatlamida g‗umbakka aylanadi.G‗umbagi 7-17 kunda rivojlanadi.[76]
Butgullilar burgachalari bir yilda 1 ta nasl berib rivojlanadi.Parnik va
teplitsalarda burgachalar ko‗payishining oldini olishda har bitta parnikda
o‗stiriladigan butgulli o‗simliklarning urug‗i bilan birga donalashtirilgan
fosfamid (20 kg/ga) qo‗shib ekiladi.[75]
Longitarsu
s
urug‘i turlari gavzabondoshlar bilan bog‘liq xortobiontlar
bo‘lib, govzabondoshlar qalin o‘sgan joylarda ko‘plab uchraydi
. Longitarsus
exoletus var rufulus Foudr, L.echii Koch, L.anchusae Payk, L.nitens Koch
shular
jumlasidandir. [52] Ular harorat +8° -10°C da va namlik 60-70% bo‘lgan iliq
bahor kunlarida qo‘ng‘izlar qishlov joyidan uchib chiqadilar va to‘pbarglarga
o‘tib, barglar bilan oziqlanadi. Harorat +18 -20° С bo‘lganda qo‘ng'izlar
22
ko‘payishga kirishadilar. Tuxumlarini bargning ostgi tomoniga yoki 20 sm
chuqurlikda tuproqning g‘ovak qismiga qo‘yadi. Tuxumlarini bargga,
tuproqning bo‘lakchalariga mustahkam qilib qo‘yadi. Tuxum qo‘yish davri
uzoq muddatli bo‘lib, butun mavsum davomida turli rivojlanish fazasidagi
hashoratlarni uchratish mumukin. Bu burgachalarning lichinkalari o‘simlik
bargi, maysalari, g‘unchalari va gullari bilan oziqlanadi. Barg eti bilan oziqlanib,
barglarda uncha katta bo‘lmagan teshiklar hosil qilib kemiradi.[9,52]
Do'stlaringiz bilan baham: