O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi


oydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati



Download 1,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/61
Sana23.01.2022
Hajmi1,62 Mb.
#402412
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   61
Bog'liq
O zbekiston respublikasi oliy va o rta maxsus ta lim vazirligi

oydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati

. .


 . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. .. 85 


 

 



 

Kirish 

 

Mavzuning  dolzarbligi:

  Biosferaning  barqarorligi  tirik  organizmlarning 

xilma-xilligi  bilan  belgilanadiki,  hozirgi  bioxilma-xillik  uzoq  davom  etgan 

tarixiy  evolyusion  jarayonning  natijasidir.

 

Hozirgi    vaqda    keng    tarqalgan    va  



yuksalib  borayotgan  organizmlar – yopiq  urug‘li  o‘simliklar va  hasharotlarni  

uzoq    va    uzviy    aloqalar    bog‘lab    turadi.   Ma‘lumki,   o‘simliklarning    o‘ziga  

xos    asosiy    xususiyati    fotosintezga    qobilyatidir.    Shu    xususiyat    borligi  

sababli    yashl    o‘simliklar    turli  –  tuman      organizimlaning    yashashi    uchun  

ekalogik    baza    yaratadi.    Biosfera    bo‘ylab    energiyaning    aylanib    yurishida  

o‘simliklar  asosiy  ro‘l  o‘ynaydi.  

Hasharotlar yopiq  urug‘li  o‘simliklar  koevolutsiyada  muhim  ahamiyat  

ega    bo‘lgan.Hasharotlar    ta‘sirida  o‘simliklarda    o‘z    sutrukturasi    va  

faoliyatining    butunligini  saqlashga    qaratilgan    turli  –  tuman    xususiyatlar  

paydo    bo‘lgan.    O‘z    navbatida    hasharotlar    ham    o‘simliklarga    moslasha  

borgan.    O‘simlikxo‘r    hasharotlardagi  ya‘ni    fitofaglardagi    eng    asosiy  

moslanishlar    o‘simlikning    immunologik    to‘siqlarini    yengishga,    ozuqani  

qidirish,    o‘zlashtirish    uchun    eng    samarali    usullarni    qo‘lga    kiritishga  

qaratilgan.   

   Bunday  birgalikdagi  koevolutsiya  natijasida  o‘simlik  va  hasharotlar  

o‘rtasida    ikki    shakildagi    o‘zaro    bog‘liqlik    qaror    topgan  –  antofiliya    va  

fitofagiya.    Natijada    bir-biridan    keskin    farq    qiladigan    ikki    xil    biologik  

sistemalar    paydo    bo‘lgan.    Bunday    munosabatlar    toshko‘mir    davridayoq  

qaror  topgan. 

Fitofagiyaning    rivojlanishi    natijasida    fitofaglarning    turli  –  tuman  

hayotiy    shakillari    paydo    bo‘lgan  va      bu    hayotiy    shakllar    bir  –  biridan  

ozuqasi,  o‘simlik  bilan  o‘zaro  aloqalari  bilan  farq  qilgan.  

O‘simlik  bilan  oziq  munosabatlarning  tavsifiga  ko‘ra  fitofaglarni  ikki  

guruhga  ajratish  mumkin: 




 

 



1)  Evribiontlar – erkin  yashovchi  turlar. Bu  turlar  butun  hayot  sikli  

davomida    alohida    o‘simlik    turi    bilan    bog‘liq  bo‘lmasdan,  keng  ozuqa 

spektriga  ega.  O‘simlik    bilan    bevosita    aloqa    faqat    oziqlanish    yoki    tuxum  

qo‘yish davrida  amalga  oshadi. 

 2)  Stenobiontlar – o‘simlik  bilan  uzviy  bog‘langan  turlar.  Bu  guruh  

fitofaglar  o‘simlik  bilan  bog‘liq  darajasiga  ko‘ra  ikki  guruhga  bo‘linadi.  

Birinchi  guruh   epifit  hayot  tarziga  ega  bo‘lib,  o‘simlik  organlari  yuzasida  

hayot    kchiradi.    Ikkinichi      guruh    yashirin    yashovchi    fitofaglar    bo‘lib,  

o‘simlik  to‘qimalarida  hayot kechiradi.  

Fitofagiyaning  rivojlanishi  oziq  zanjirlarining  ham  murakkablashuviga 

olib  keladiki,  parazit  va  yirtqich  organizmlar  uchun  energiya  manbaini 

kengaytiradi. 

Bargxo‗r  qo‗ng‗izlar  o‗simliklarning  bargi  bilan  oziqlanishi  tufayli 

o‗simliklarning  fotosintetik  faoliyatiga  ta‘sir  ko‗rsatadi  va  biotsenozlarning 

mahsuldorligiga ta‘sir ko‗rsatuvchi eng muhim omil sanaladi.  

Hozirgi  davrda  hasharotlar,  shu  jumladan  qo‗ng‗izlar  biologik  progress 

holatida turgan guruh bo‗lib, ularning xilma-xilligi haqadagi ma‘lumotlar to‗liq 

emas.  


Zarafshon  vohasi  entomofaunasi  juda  xilma-xil,  ammo  bu  hududda 

tarqargan hasharotlar haqidagi ma‘lumotlar ancha qiska va eskirgandir. Bu yerda 

tarqalgan  bargxo‗r  qo‗ng‗izlar  tur  tarkibi  va  ekologiyasini  tahlil  qilish,  bir 

tomondan,  biologik  xilma-xillikni  aniqlashda,  ikkinchi  tomondan,  xo‗jalik 

ahamiyatiga ega bo‗lgan turlarni aniqlash imkonini beradi. 

  


Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish