O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Quyish  tizimini  model  elementlari
.  Qolipga  metallni  ravon  kirituvchi 
kanallar tizimiga quyish tizimi deyiladi. 
Nazorat andaza.
 Qolip, model, sterjenlar shakli va o‘lchamini kuzatishda 
foydalaniladigan moslamalar nazorat andazalar deyiladi. 
Opoka.
 Qolip materiallarida model aksini olishga ko‘maklashuvchi ochiq 
ramaga  opoka  deyiladi.  Opokalar  konstruksiyasiga  ko‘ra  ajraluvchi, 
ajralmaydigan;  qovurg‘ali  va  qovurg‘asiz  bo‘ladi.  U  qadar  yirik  bo‘lmagan 
quymalar  olishda  ajralmaydigan  qovurg‘asiz,  yirik  quymalarni  olishda 
ajraladigan qovurg‘ali opokalardan foydalaniladi. 
Quyma  olishda  opoka  bo‘shliqlaridan  to‘g‘ri  foydalanish  qolip 
materiallarini tejaydi. 
Model  komplektni  turli  muhitda  uzoq  vaqt  ishlaganida  o‘z  shakli  va 
o‘lchamlarini  saqlaydigan,  oson  kesib  ishlanadigan,  yengil  va  arzon 
materiallardan  tayyorlanishi  kerak.  Amalda  quymalarni  kamroq  ishlab 
chiqadigan  sexlarda  model  komplekti  materiali  yaxshi  sifatli  yog‘ochlardan, 
ba’zan  gips  va  sementdan,  ko‘plab  quymalar  ishlab  chiqaradigan  sexlarda  esa 
metallardan 
(ko‘pincha 
alyuminiy 
qotishmalardan), 
plastmassalardan 
tayyorlanadi. 

---

69 
 
 
 
31-rasm
. Opokalar: 
a - qovurg‘asiz; b - qovurg‘ali; 1 - ustki opoka; 2 - pastki opoka; 
- qolip materiallarini tutash joyi; 4 - quloqlar; 5 – markazlovchi shtir. 
Shuni ham qayd etish lozimki, ingichka, puxtaligi pastroq sterjenlar 
sinmasligi uchun qolipga turli xil metall tirgaklar o‘rnatiladi.