О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

sotsial 
ta`minot  tashkilotlari»  deb  nomlangan  oltinchi  bo`limdagi  hujjatlar 
arxivning  97,  328,  96,  419  va  421-  fondlarida  saqlanadi.  «Kasaba  uyushmalari  va  jamoat 
tashkilotlari»  deb  nomlangan  bo`lim  ham  uch  bobdan  iborat  bo`lib,  birinchi  bobga  «Kasaba 
soyuzlar»  haqidagi  hujjatlar  arxivning  735,  805,  20,  747,  792-  fondlarida  saqlanadi.  “Jamoat 
tashkilotlari” nomli  bobdagi  hujjatlar 44, 245, 126, 406, 840, 423, 239, 348 va 424- fondlarga 
kiradi.  «Sport  tashkilotlarining  hujjatlari»  2043,  2053,  2047-  fondlarda  va  nihoyat  «SHaxsiy 
fond» deb nomlangan oxirgi bo`lim 7226, 1591-fondlarda saqlanadi.
 
O`lkashunoslikning  asosiy  manbalaridan  biri  hisoblangan  arxivshunoslik  Vatan  tarixini, 
shu jumladan, o`z o`lka tarixini har tomonlama va chuqur o`rganishda talabalarga katta yordam 
beradi.
 
SHuni  ta`kidlab  o`tish  kerakki,  respublikamizning  hamma  rayonlarida  va  oblastlarida 
rayon va oblast’ davlat arxivlari mavjud. Rayon arxivlari o`z qo`l ostidagi barcha muassasa va 
tashkilotlardagi  davlat  ahamiyatiga  ega  bo`lgan  hujjatlarni  yig`ib  oladi  va  ma`lum  muddatdan 
so`ng  ularni  oblast’  davlat  arxivlariga,  ular  esa  o`z  soha  va  tarmoqlari  bo`yicha  respublika 
arxivlariga  yoki  boshqarma  yo  vazirliklarga,  ular  xam  o`z  navbatida  bir  qancha  muddat 
saqlaganlaridan  so`ng  Markaziy  davlat  arxivining  qonun-qoidalariga  rioya  qilgan  holda 
hujjatlarni  tayyorlab,  so`ng  Markaziy  davlat  arxiviga  topshiradi.  O`zbekiston  Markaziy  davlat 
arxividagi hujjatlar o`z ahamiyatiga qarab bir umr yo bir necha yil saqlanadi yoki akt qilib yoqib 
tashlanadi.
 
Bundan  tashqari,  Toshkentda  respublika  partiya  tashkilotlari,  ya`ni  rayon,  oblast’, 
respublika  partiya  tashkilotlarining  ham  maxsus  arxivlari  mavjud.  Bu  arxivlarda  boshlang`ich 
partiya  tashkiloti  hujjatlari  saqlanadi.  Bu  arxivlardan  tashqari  yana  bir  necha  tarmoqlarni  o`z 
ichiga olgan arxivlar ham bor.
 
O`qituvchi arxiv hujjatlaridan muntazam ravishda, har bir mavzuni bayon etish jarayonida 
o`rinli  va  unumli  foydalanishi  uchun  oldindan  qaysi  arxivning  qanday  fondidan  qaysi  mavzuni 
o`tishda qo`llash mumkin bo`lgan materiallarni aniqlab olishi zarur.
 
Agar  o`qituvchi  partiyaning  agrar  siyosatini  o`quvchilarga  tushuntirayotgan  vaqtida 
O`zbekiston Respublikasi Markaziy Davlat arxivining 1, 9, 25, 29, 167, 218, 301, 473, 674, 754- 
kabi  fondlarida  saqlanayotgan  1917—1920  yillarda  xalq  xo`jaligini  qayta  qurish  va  tiklash, 

---

 
111 
kooperativ  rejani  amalga  oshirish  uchun  olib  borilgan  kurash,  meliorativ  shirkatlar  va 
«Qo`shchilar  soyuzi»ning  ish  faoliyati  xalq  xo`jaligini  rayonlashtirish,  irrigatsiya  va  suv 
xo`jaligini  qayta  qurish  va  takomillashtirish,  erlarning  meliorativ  holatini  yaxshilash,  paxta 
mustaqilligi va yakka hokimligining kelib chiqish sabablari o`sha hujjatlardan foydalangan holda 
bayon qilinsa juda maqsadga muvofiq bo`lar edi.
 
Buning uchuy o`qutuvchining o`zi arxivdan foydalanish yo`llarini yaxshi bilishi shart.
 
Arxiv  hujjatlari  har  bir  darsning  g`oyaviy,  siyosiy  tomonlarini  faktik  materiallar  bilan 
boyitishdan  tashqari,  uning  ta`limiy  va  tarbiyaviy  ahamiyatini  oshiradi,  yosh  yvlodni  esa 
vatanparvarlik, ajdodlarimiz merosini o`rganishga bo`lgan qiziqishini ta`minlaydi.