О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Boybichakon 
— Qashqadaryo viloyati Dehqonobod rayonidagi osh tuzi koni. Boybicha — 
boyning  katta  xotini,  ba`zan  boy  xotin  degan  ma`noni  ham  anglatadi.  Boybichakon  nomi  bilan 
atalgan qishloq yonidagi tuz koniga ham shu nom berilgan.
 
SHagarak 
— Qashqadaryo viloyati CHiroqchi rayonidagi qishloq. Qashqadaryo viloyatida 
istiqomat  qilib  turgan  saroy  qabilasi  tarkibiga  kiradigan  qipchoq  saroy  urug`ining  bir  qismini 
shagarak deyishadi. Zarafshon vodiysida ham bu urug` shagarak deb atalgan.
 
Uqituvchi  Surxondaryo  viloyati  hududidagi  toponimlar  tarixini  o`rganishdan  avval 
Surxondaryo  so`zining  etimologiyasiga  ham  qisqacha  to`xtalib  o`tishi  lozim.  Viloyat  nomining 
kelib  chiqish  tarixi  haqida  tushuncha  berilgandan  so`ng  o`quvchilar  diqqati  uning  rayonlari, 
qishloq, ovullari nomlari tarixiga jalb qilinadi.
 
Surxondaryo 
— tojik tilidan olingan bo`lib, «surx» — qizil, ya`ni Qizil daryo demakdir. 
Surxondaryo  bosh  oladigan  tog`  tizmalari,  daralar,  tog`  jinslarida  qizil  ranglar  mavjud.  Suv  bu 
jinslarni o`zi bilan oqizib kelganligi sababli qizil tusli tuyuladi. SHuning uchun erli xalq — qizil 
daryoni tojik tilida «Surxondaryo» deb atashgan.
 
Termiz 
—  Grek  —  Baqtriya  davlati  davrida  Termiz  «Tarimita»  nomi  bilan, 
Makedonskiyning istilochilik davrida «Aleksandriya» deb atalgan. Somoniylar davrida «SHaxri 
somoniy»  deb  ham  atalgan.  X  asrning  oxirida  shaxar  yana  Termiz  deb  ataladi.  Termiz  nomi 
«Avesto»  yozuvlarida  tilga  olinadi.  Termiz  shahri  tarixi  xaqida  ayrim  afsonalar  mavjud. 
Aytishlariga  qaraganda,  grek  askarlari  shaharni  bir  necha  kun  qamal  qilib  turgan.  SHaxar 
mustaxkam baland devor bilan o`ralganligi tufayli shaharni ololmay, oxiri hiyla ishlatganlar — 
shahar  boshliqlarini  qo`lga  olib,  qarshilik  ko`rsatganlarni  esa  katta  bir  masjidga  qamab,  o`t 
qo`yib  yuborganlar. SHaxar dushmanlar qo`liga o`tgach, aholi masjiddagilarga achinishib, biror 
kishi yoki tirik jon qoldimi? — deb chaqirganlar. SHunda  masjid ichidan «biz tirikmiz», degan 
sado chiqqan. «Biz tirikmiz» degan so`z bora-bora «termiz» bo`lib ketgan deyishadi. Albatta, bu 
afsona haqiqatdan uzoq. SHahar dastlab Tarmita, Tarmeta deb talaffuz etilgan.
 
SHunday  qilib,  Termiz  Balx  shahrining  yarmi,  daryoning  narigi  tomonidagi  qismi,  deb 
hisoblangan.  Termiz  rayonidagi  Namuna  kolxozi  hududida  milodimizning  VI  —  VII  asrlarida 
g`ishtdan  qurilgan  juda  katta  Qariqiz  binosining  xarobalari  bor.  SHahar  Mo`g`ullar  tomonidan 
vayron qilingan bir qancha vaqt o`tgandan keyin qaytadan qurilgan.