O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 

2-Modul. Amaliy mashg’ulotlar mazmuni. 

1-mavzu. Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish yo’llari. 

1-§. Xonandalik ovozini belgilovchi sifatlar. 

Talabalaning  ovoz  imkoniyatlari  va  vokal  tayyorgarligi  turlicha 

bo’lganligini hisobga olgan holda, dastuming repertuarlar ro’yxatiga murakkabligi 

turlicha  bo’lgan  asarlar  kiritiladi.  Lekin  barcha  kurslarda  vokaliz  berib  borish 

zarur, chunki ijrochining ovozi sayqallanishiga, texnik-ijrochilik mahorati olishiga 

yordam  beradi.  Ro’yxatga  kiritilgan  asarlarini  talabaning  ovoz  diapozoniga  mos 

tonlikka transpozisiya qilib berish tavsiya etiladi.  

Uzluksiz  o’tkaziladigan  akademik  konsertlar,  turli  xil  ko’rik-tanlovlar, 

yaoni  "O’zbekiston  -  vatanim  manim",  "Respublika  qo’shiq  bayrami"  va  boshqa 

yosh  vokalistlar  konkurslarida  qatnashishlari  talabalami  vokal  malakalarini 

mustahkam  egallashlariga  yerdam  beradi.  Romans  yoki  musiqali  drama, 

operalardan  ariyalami  ijro  etish  uslublarini  o’rganish,  uzluksiz  tarzda  ma'lum 

ketma-ketlikda, oddiydan murakkabga borishini ta’minlash zarur.  

---

192 

 

Romanslar  bir  ovoz  uchun  yozilgan, turli  mavzu, xarakter  va  tuzulishdagi 

vokal  kamer  asari  bo’lishi  mumkin

25

.  Bu  janr  jahon  va  o’zbek  kompozitorlari 

asarlarida yaxshi rivojlangandir.  

O’zbekiston  kompozitorlari  omma  o’rtasida  tarqalgan  ashulalar  ohangida 

romanslar  yaratib,  bu  janrni  yanada  boyitdilar.  Ular  asosan  Navoiy,  Furqat, 

Muqimiy g’azallariga S.Yudakov, M.Burxonov, M.Ashrafiy, T.Sodiqov va boshqa 

kompozitorlar  tomonidan  yaratilgan.  Talabalar  dasturida  qo’llaniladigan  musiqiy 

drama va operalarda nariyalar mukammallashgan keng ko’lamda, lirik va dramatik 

mazmunli asarlar hisoblanadi.  

Bu  asarlar  talabala  ming  vokal-texnik  bilimlarini  yanada  chuqurroq 

egallashi,  kosta-abdominal,  ya'ni  aralash  nafas  ustida  ishlashi,  yumshoq  hujum 

mashqi, aniq intonatsiya, artikulyasiya, legato, stakkato, harakatchanlik, kantilena, 

arpedjio,  filirovka  uslublarini  o’rganish,  asarning  badiiy  tomonlarini  mukammal 

o’rganishda katta ahamiyatga ega bo’lib, ashula aytish mahoratini oshiradi.