O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

Aktiv holat  

Suhbatdoshga samimiy qiziqish 

bildirish   

O‗ychan jimlik 

---

67 

 

Demak, tinglash madaniyati muloqot jarayonining samarali boʻlishida muhim 

ahamiyatga  ega.  Shuning  uchun,  biz  suhbatdoshimizni  diqqat  bilan  tinglashimiz, 

unda oʽz-oʽziga hurmatni tarbiyalashimiz, uni ilhomlantirishimiz,  ruhlantirishimiz  

kerak. 

His-hayajonni  ifodalaydigan 

harakatlar  bu  koʻzga  koʻrinadigan  

harakatlardir. Bu yerda axborot yetkazuvchi boʻlib gavdani tutish, mimika, ishora, 

nigoh  katta  rol  o‗ynaydi.  Masalan,  tadqiqotlarga    koʻra  soʻzlovchining  yuzi 

qimirlamasa  yoki  koʽzga  koʻrinmasa,  10-15  foiz  axborot  yetkazilmaydi.  Koʽz 

yordamida  hol-ahvol,  kayfiyat  haqida  eng  aniq  ma‘lumotlar  yetkazib  beriladi, 

chunki,  koʽz  qorachigʻining  torayishi  va  kyengayishini  nazorat  qilib  boʻlmaydi. 

Gʻazab va  noxush kayfiyat  kishining koʽz  qorachigʻini  toraytiradi.  Yuzi iltifotsiz 

boʻlib  qoladi,  bu  holat  esa  muloqotning  samaradorligini  pasaytiradi. 

Soʽzlovchining gavdasini «yopiq» tutishi (u gavdaning oldini bekitib, fazoda iloji 

boricha  kam  joy  egallashga  harakat  qiladi)  ishonchsizlik,  qoʻshilmaslik,  tanqidni 

bildiradi. «Ochiq» gavda tutishlar esa (tikka turganda: qo‗l kaftlari ochiq va tepaga 

qaratilgan;  o‗tirganda  qoʻllar  yozilgan,  oyoqqa  uzatilgan)  ishonch,  rozilik, 

Hayrixohlikni bildiradi.  

Ovoz xususiyatlari prosadika va ekstralingvistik ro‗y berishlar qatoriga kiradi. 

Ishtiyoq, quvonch va ishonchsizlik baland ovoz bilan bildiriladi. Gʻazab, qo‗rqish  

ancha  baland  ovoz  bilan,  qaygʻu,  gʻam-gʻussa,  horgʻinlik  odatda  yumshoq 

pasaytirilgan ovoz bilan bildiriladi.  

Munosabatning  takesika  vositalariga  silab  qoʻyishlar,  daxldorlik,  qoʻl  berib 

koʻrishishlar,  urib-urib  qoʻyishlar  kiradi.  Ular  ragʻbatlantirishning  biologik  turi 

bo`lib,  ayniqsa,  yetim  bolalarga  ta‘sir  etishi  isbotlangan.  Shumtaka  va  ranjigan 

bolani boshidan silab qoʻyib, siz boshqa vositalarni biriktirgan holda ham erishib 

boʻlmaydigan natijaga erishishingiz mumkin.