O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi


Nutq ikki shaklda bo‗ladi



Download 3,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/449
Sana02.01.2022
Hajmi3,04 Mb.
#311066
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   449
Bog'liq
Ўзбек тилини соҳада қўлланилиши мажмуа 2020 2021

         

Nutq ikki shaklda bo‗ladi:

 

Og‗zaki nutq  



Yozma nutq  

Til - umumiy, nutq esa xususiy hodisadir.  

Nutq so‗zlovchining saviyasiga, uslubiga, o‗rin va

mavqeyiga 

qarab har xil bo‗ladi. 

 

Fikrning aniq va tushunarli bo‗lishi, jumlaning to‗g‗ri, 



ravon hamda ta‘sirli tuzilishi har qanday nutqning bosh 

fazilatidir.

 


15 

 

gulladi»

  deyish  xatodir.  Aniqlik,  to‗g‗rilik,  ravonlik,  soddalik,  tozalik,  joziba 

(ta‘sirli  so‗zlash)  kuchi  har  qanday  nutqning  eng  muhim  belgilaridir. 

Qo‗shimchalardan  to‗g‗ri  foydalanish  (

gishtin  polli,  zamonaviy  bino;  dadam  va 

opam  keldi...); 

so‗zlarni to‗g‗ri bog‗lash  (



qaror  yozildi

  - 


qarorni  emas),

takror  va 

keraksiz ifodadan qochish (

turgan joyida turib qoldi),

 qo‗shma gapni me‘yori bilan 

tuzish, chet so‗zlarni zo‗rma-zo‗raki - ehtiyojsiz ishlatish nutqni g‗aliz, mantiqsiz 

qiladi. 


 

 

Til  va  nutq  umumiylik  -  xususiylik,  imkoniyat  -  voqelik,  mohiyat-hodisa 



qarama-qarshiligini o‗zida namoyon etib, bir-biriga zidlanadi, bunday zidlanish har 

bir til sathlariga xos birliklarning nomlanishida ham o‗z ifodasini topadi.  

 

 

Til aloqa-munosabat vositalaridan biridir.  



So‗zlovchi va tinglovchi o‗rtasidagi axborot uzatish va axborotni qabul 

qilish faoliyati nutqiy faoliyat sanaladi.  

Nutqiy faoliyat muayyan jamiyatning aloqa vositasi hisoblanuvchi til 

yordamida yuzaga chiqadi.  

mashhur  Shveysariya  olimi  Ferdinand  de  Sossyur  nutqiy 

faoliyatning  til  va  nutq  zidlanishi  asosida  amalga  oshishini 

ta‘kidlaydi  hamda  tilshunoslikda  til  va  nutq  tushunchalarini 

farqlaydi.  

Nutq faollashgan, bevosita yuzaga chiqqan til sanaladi. Hali 

voqelanmagan imkoniyat tarzidagi, ma‘lum jamiyat a‘zolari uchun 

barobar xizmat qiluvchi ijtimoiy-ruhiy aloqa vositasi - til, shu tilning 

muayyan shaxs nutqiy faoliyatida bevosita namoyon bo‗lishi, 

voqelanishi - nutqdir.   

Og‗zaki nutq bevosita, yozma nutq bavosita amalga 

oshiriladi. 

Tilning fonetik sathi 

birligi fonema bo‗lsa, 

fonemaning real 

talaffuz qilingan, quloq 

bilan eshitilgan 

ko‗rinishi fon (allofon) 

yoki tovush 

hisoblanadi



Tovush, qo‗shimchalar, 

so‗z, so‗z birikmasi va  

gap - til birliklaridir. 



16 

 

Yozuv  juda  qadimiydir  va  vaqt  jihatidan  chegaralanmagan.  Zero,  Xorazmiy, 



Ibn Sino va Navoiyning asarlari yozuvda aks etgani uchun ham shu kungacha 

saqlangan. 

 

O‗zbek  xalqi  o‗zining  ko‗p  asrlik  tarixiy  taraqqiyoti  davomida  bir  qancha 



yozuvlardan  foydalanib  keldi.  Miloddan  oldingi  asrlardanoq  ajdodlarimiz  o‗z 

tarixini,  badiiy  va  ilmiy  ijodini  tarixiy  sharoitdan  kelib  chiqqan  holda  turli 

yozuvlarda bitib qoldirganlar. 

 

 




Download 3,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   449




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish