O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

olti  oylik  davlatga 

sut  sotish 

rejasini muddatdan oldin bajardilar (gazetadan). 

 

 

---

261 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Umuman ixtisoslikka oid so‗z va terminlarni to‗g‗ri tanlash hamda qo‗llash  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10-topshiriq. Matndagi ma‘lumotlarni eslab qoling. 

 

Maqola 

– publitsistik uslubga xos janr. Maqolada kundalik ijtimoiy hayotda 

ro‗y  berayotgan  voqea-hodisalar  tahlil  qilinadi;  nazariy,  ommaviy  jihatdan 

umumlashtiriladi;  davlat  siyosati,  iqtisodiyot,texnika,  fan  va  madaniyatda 

erishilgan  yutuqlar  ilg‗or  ish  tajribalari  aks  ettiriladi.  Turli  nuqsonlar  tanqid 

Ixtisoslikka oid matn tuzishdaesaquyidagilarga e‘tiborni qaratish lozim: 

- matnning qaysi nutq uslubida yozilishi kerakligini oldindan bilish; 

-  ixtisoslikka  oid  so‗z  va  shartli belgilarni  to‗g‗ri  tanlay  olish va o‗rinli 

joylashtirish; 

- so‗z va terminlarni imlo me‘yorlariga rioya qilgan holda yozish; 

-  tanish bo‗lmagan  yoki  faol qo‗llanmaydigan  termin, shartli belgi  yoki 

qisqartmalarga qavs ichida izoh berish; 

-  ixtisoslikka  oid  terminlarni  boshqa  tillardan  o‗zlashtirish  va  so‗z 

yasashda milliy tilning tabiatini nazarda tutish; 

-terminlarni  o‗rinsiz  takrorlanishiga  yo‗l  qo‗ymaslik,  ularninng 

ta‘sirchanligini oshirish maqsadida leksik, morfologik va sintaktik sinonimiya 

imkoniyatlaridan o‗rinli foydalanish va boshqalar. 

 

So‗z va termin tanlashda quyidagilarga e‘tibor berish zarur: 

- so‗zning lug‗aviy ma‘nosini bilgan holda tanlash; 

- tanlangan terminni aniq talaffuz eta olishni nazarda tutish; 

- so‗zning, terminning tushunarli bo‗lishini hisobga olish; 

- terminning ma‘no xususiyatiga asoslanib, uni maqsadga muvofiq tarzda tanlash; 

- baynalmilal terminlarni adabiy tilning leksik me‘yoriga muvofiq holda tanlash;  

- terminni matn mazmuniga mos tarzda tanlash; 

- so‗z va terminni matnning uslubiy xususiyatiga mos ravishda tanlash.

 

 

---

262 

 

qilinadi. Matbuotda bosh maqola, nazariy va targ‗ibot maqola, muammoli maqola 

keng qo‗llaniladi. 

Bosh  maqola  (yoki  tahririyat  tomonidan  yoziladigan  maqola)  tahririyatning 

eng mas‘uliyatli maqolasi hisoblanadi.  

Ushbu  maqolada  ichki  va  xalqaro  hayotga  doir  muhim  masalalarni 

o‗quvchilarga  yetkazish  –  asosiy  vazifa  hisoblanadi.  Bunday  maqola  ma‘lum  bir 

masala  yuzasidan  yo‗l-yo‗riq  ko‗rsatishi,  kamchiliklarni  ochib  tashlashi,  har  bir 

ishning  asosiy  haqiqiy  yo‗lini  belgilab  berishi  lozim.  Prezident  farmonlari,  Oliy 

Majlis  qonunlari,  Vazirlar  Mahkamasi  tomonidan  qabul  qilinadigan  davlat  va 

hukumat hujjatlari, qarorlari, qonunlari davrning dolzarb masalalari bosh maqolada 

yoritiladi.  Nazariy  maqola  va  targ‗ibot  maqolaning  asosiy  vazifasi  mustaqillik, 

milliy  g‗oya,  istiqlol  mafkurasining  asoslari  va  prinsiplarini;  ilmiy  maqolaning 

vazifasi  fan,  madaniyat,  texnika  yutuqlarini  tushuntirish,  ommalashtirish, 

o‗quvchining g‗oyaviy, ilmiy saviyasini oshirishdan iborat. Muammo,li maqolada 

esa munozara va bahs asosiy o‗rinda bo‗ladi hamda muallif o‗z qarashlarini o‗rtaga 

tashlaydi. 

Maqola so‗zi keng ma‘noda gazeta, jurnal, radio, televideniye, shuningdek, 

to‗plamlardagi ilmiy asarlarga nisbatan ham qo‗llaniladi.