O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

Arxitektorlar  usuli.  Parallel  to‘g‘ri  chiziqlarning  perspektivada  bitta  nuqta 

(F uchrashish nuqtasi)da uchrashishi bu usulning asosi bo‘lib hisoblanadi. Bu usuldan 

rejada ikkita yo‘nalish chiziqlariga ega bo‘lgan turli inshootlarni perspektiv tasvirini 

qurishda qo‘llaniladi. 

Arxitektorlar  usulida  binoning  perspektivasini  qurish  ketma  –  ketligini  

ko‘rib  chiqaylik.  Optimal  perspektiv  tasvir  olish  uchun  binoning  bir  burchagidan 

kartina  tekisligini  izini  o‘tkazamiz  va  uni  30º  –  40º    burchak  ostida  bosh  fasadga 

yo‘naltirib  joylashtiramiz.  Ko‘rish  nuqtasini  shunday  tanlab  olamizki,  ko‘rishning 

chetki  nurlari  orasidagi  burchak  30º  –  40º    ga  teng  bo‘lishi  va  u  perpendikulyarda 

yotishi hamda kartinaning o‘rtacha uchdan bir qismida  aks etishi lozim (16.3 shakl). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

16.2 шакл 

16.3 шакл

 

---

 

 

Uchrashish  nuqtasi  asosan  rejada  asosiy  yo‘nalishlar  uchun  topiladi.  S

1 

nuqtadan  ob‘ekt  tomonlariga  parallel  chiziqlarni  kartina  asosi  bilan  F

1

1 

va  F

1

2 

nuqtalarda bilan kesishguncha davom ettiriladi. 

Ko‘rish nuqtasi o‘rnatilganda so‘ng kartina tekisligi va uchrashish nuqtasini 

topish  uchun  barcha  nuqtalardan  nurlar  o‘tkaziladi  va  kartina  tekisligida  O

1

O

2  

hamma nuqtalarining kesishish

 

nuqtalari 1

0

, 2

0

,…6

0 

va boshqalar belgilanadi. 

Perspektivani qurish uchun kartina tekisligi izini barcha  nuqtalarini belilari 

bilan,  ufq  chizig‘i,  kartinaning  bosh  nuqtasini  va  fazodagi  F

1

  va  F

2 

uchrashish 

nuqtalarini  perspektivani  qurmoqchi  bo‘lgan  joyga  ko‘chiramiz  (16.4  shakl).  Ufq 

chizig‘ini  kartina  tekisligi  asosi  (O

1

O

2

)

 

ga    parallel  qilib  berilgan  balandlikda 

o‘tkazamiz va unga kartina tekisligi asosi hamda uchrashish nuqtasini olib o‘tamiz.  

1  qirradan  o‘tgan  kartina  tekisligi  perspektivada  haqiqiy  kattalikda 

tasvirlanadi.  1

0 

nuqtadan  kartina  tekisligiga  perpendikulyar  o‘tkazamiz  va  unga 

ortogonal  chizmadan  olingan  1  qirra  balandligini  qo‘yamiz.    1  qirraning  quyi  va 

yuqori  nuqtalarini  F

1

  va  F

2 

uchrashish  nuqtalari  bilan  birlashtirib  bino  yo‘nalishini 

hosil qilamiz. 2

0

 va 3

0 

nuqtalardan perpendikulyar o‘tkazib nurlar bilan kesishguncha 

davom  ettiramiz  bino  tomonini  1-2  va  1-3  hosil  qilamiz.  SHunday  tarzda  barcha 

qirralar va ob‘ekt tomonlarini perspektivasini topamiz. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Perspektivada 8,9,10 va 11 nuqtalarni olish uchun 11-10 konьka chiziqlarni 

kartina  tekisligi  O

1

O

2

  bilan  N

0 

nuqtada  kesishguncha  davom  ettiramiz,  8-9  chiziqni 

esa  -  M

0 

nuqtada  kesishguncha  davom  ettiriladi  va  bu  nuqtalarni  perspektivaga 

ko‘chiriladi.  Hosil  qilingan  nuqtalardan  perpendikulyarlar  tiklab.  unga  yerdan 

balandliklarni mos ravishda qo‘yiladi. N' va M' nuqtalarni uchrashish nuqtalari bilan 

tutashtirib va hosil qilingan to‘g‘ri chiziqni 11

0

, 10

0

, 8

0

 va 9

0 

nuqtalaridan  tiklangan 

perpendikulyarlar  bilan  kesishtirib  11-10  va  8-9  to‘g‘ri  chiziqni  perspektivasi  hosil 

qilinadi.  Topilgan  nuqtalarni  ortogonal  proektsiyadagi  nuqtalarga  mos  ravishda 

tutashtirilib tomning perspektiv tasvirini hosil qilinadi.