O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi

Talab inflyatsiyasi  

Talab inflyatsiyasini cheklash uchun esa maxsus chora-tadbirlar ko’rish zarur  

bo’ladi.  Inflyatsiya  darajasi  yuqori  bo’lgan  mamlakatlarda  ishlab  chiqarishning  
haqiqiy  hajmi  qisqarishi  bilan  bir  vaqtda  nominal  hajmining  ortib  borishi  kabi  
vaziyat  sodir  bo’ladi.  Daromadlarni  ishlab  chiqarish  tomonidan  ta’minlanmagan  
o’sishi  aholi  qo’lidagi  pulning  taklif  qilinayotgan  tovar  va  xizmatlardan  
oshiqchaligiga olib keladi. Bunday hol pul birligining xarid quvvatini pasaytiradi,  
bir miqdordagi pulga joriy yilda o’tgan yildagiga nisbatan aholi kamroq mahsulot  
sotib  oladi,  ya’ni,  uning  real  daromadi  kamayadi.  Misol  uchun,  joriy  yilda  
aholining nominal daromadlari 30% ga ko’paygan, narxlar darajasi 50% ga oshgan  
bo’lsa,  unda  aholining  real  daromadlari  20%  ga  kamaygan  bo’ladi.  Chunki,  
narxlarning  o’sishi  aholi  pul  daromadlarining  o’sishidan  yuqori  bo’lgan  (30%  -  
50%= 20%).   
Taklif inflyatsiyasi - bu mamlakat iqtisodiyotida tovar va xizmatlar taklifining  
kamayishi  natijasida  tovar  va  xizmatlar  narxlarining  oshishidan  paydo  bo’ladi.  
Bunday  hollarda  ortiqcha  talab  bo’lmasa  ham  tovarlarning  narxlari  oshib  boradi.  
Hatto  ish  bilan  bandlik  va  YaIM  ishlab  chiqarish  kamaygan  yillari  tovarlarning  
narxsi  oshadi.  Jami  taklif  qisqarishining  asosiy  sababi  mahsulot  birligiga  
sarflangan xarajatlarning o’sishi hisoblanadi. Bunda nominal ish haqi, xom ashyo  
va yoqilg’i narxlarining oshishi natijasida ishlab chiqarish tannarxi ham  oshadi.   
Taklif  inflyatsiyasining  kelib  chiqishiga,  shuningdek,  taklif  mexanizmining  
buzilishi  ham  ta’sir  qiladi.  Taklif  mexanizmi  esa  tasodifiy  holda  asosiy  ishlab  
chiqarish  omillari  narxsining  keskin  ko’payishidan  kelib  chiqadi.  Iqtisodchi  
olimlarning  fikriga  ko’ra,  taklif  inflyatsiyasi  o’z-o’zini  cheklaydi.  Ishlab  
chiqarishning  pasayishi  xarajatlarning  qo’shimcha  o’sishini  cheklaydi,  chunki  
ishsizlikning o’sishi nominal ish haqining asta-sekin pasayishiga olib keladi.