Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi

 

 

 

 

 

---

24 

 

5- laboratoriya ishi. O`zgaruvchan tokning rezistorli kuchlanish kuchaytirgichlarini 

modellashtirish 

Ishni  bajarishdan  maqsad:  Rezistorli  kuchaytirgichlar  yordamida 

o`zgaruvchan  kirish  tokini  kuchaytirish  jarayonini  kompyuterli  modellashtirish 

orqali o`rganish. 

Nazariy  qism.        Kuchaytirgich  –  bu  signal  quvvatini  kattalashtiruvchi 

qurilma  (to`rt  qutblik)  hisoblanadi.  Signalning  quvvatini  oshirish  ta’minlash 

manbasining  energichsini  signal  energiyasiga  o`zgartirish  hisobiga  amalga 

oshiriladi. Signal kuchaytirilganda uning shakli buzilmasligi  kerak hisoblanadi. 

Kuchaytirgichlar  chiziqli  qurilmalar  bo`lishi  kerak  bo`lib,  ularning 

kuchaytirish  xususiyatlari  signalning  sathiga  va  uning  spektral  tarkibiga  bog’liq 

bo`lmasligi kerak. 

Kuchaytirgichlar  asosan  axborotli  signallarni  uzoq  masofalarga  uzatishdagi 

yo`qotishlarni  kompensatsiya  qilish  uchun,  ya’ni  uzatilayotgan  axborotlarni 

insonlar  qabul  qilishi  uchun    normal  sharoitlar  yaratib,    registratsiya  qiluvchi 

qurilmalarni ishlashini ta’minlash uchun ishlatiladi.  

Kuchaytiriluvchi  chastota  diapazoni  bo`yicha  kuchaytirgichlar  doimiy  tok 

kuchaytirgichlariga,  past  (tovushli)  chastota,  yuqori  chastota  va  o`ta  yuqori 

chastota 

kuchaytirgichlariga 

bo`linadi. 

Doimiy 

tok 

kuchaytirgichlaridan 

kompyuterlarning  ta’minlash  manbalarida,  past  chastota  kuchaytirgichlaridan 

tovushli  platalarda,  yuqori  va  o`ta  yuqori  chastota  kuchaytirgichlaridan  radio  va 

televizion signallarni qabul qilgichlarida foydalaniladi.  

 Rezistorli kuchaytirgichlar. Rezistorli kuchaytirgichlarda yuklanish sifatida 

rezistorlardan  foydalaniladi.  Bunday  kuchaytirgichlarda  induktivlik  katushkalari 

mavjud  bo`lmaganligi  sababli  tebranishli  jarayonlar  yuzaga  kelmaydi,  shuning 

uchun bunday kuchaytirgichlarni aperiodik kuchaytirgichlar deyiladi.  

Rezistorli  kuchaytirgichlardagi  rezistorlardan  ichki  va  tashqi  yuklanish 

sifatida  foydalaniladi.  5.1-rasmda  ko`proq  ishlatiladigan  bir  kaskadli,  umumiy 

emitterli(UE) rezistorli kuchaytirgich ko`rsatilgan. 

Bunday  kuchaytirgich  quvvat  bo`yicha  katta  kuchaytirish  koeffitsientiga  ega 

hisoblanadi.  Rk  va  Rn  rezistorlar  ichki  va  tashqi  yuklanishlar  hisoblanadi.  Agar 

ichki  kollektorli  yuklanish  sifatida  baland  tovushli  so`zlashuvchi,  rele,  aloqa 

liniyalari  ulangan  bo`lsa,  u  holda  tashqi  yuklanuvchi  rezistor  bo`lmasligi  ham 

mumkin. 

 

---

25 

 

 

5.1-rasm. Rezistorli kuchaytirgich sxemasi