O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

Oila  -  bu  qarindoshchilik  aloqalari,  qondoshchilik  his  tuyg„ulari  orqali  bog„langan 
inson  (individ)ning  sotsial,  ma‟naviy,  ruhiy,  iqtisodiy  ehtiyojlarini  birgalikda  qondiruvchi 
kichik  guruhidir.  Oila  о‗z  ehtiyojlarini  iloji  boricha  maksimal  darajada  qondirishga  harakat 
qiladi va uni amalga oshiradi. U ishlab chiqarish omillari, hech bо‗lmaganda mehnat omili egasi. 
U «inson kapitali»ni takror ishlab chiqarishni ta‘minlaydi. 
Real hayotda oila mustaqil xо‗jalik yurituvchi bir kishidan ham iborat bо‗lishi mumkin. 
An‘anaviy  ravishda  oila  nikohdan  boshlanadi.  Nikoh  jarayoni  mamlakatning  taraqqiyoti, 
qabul  qilingan  konstitusiya  va  qonunlar,  asrlar  davomida  shakllangan  an‘ana,  udumlar  asosida 
amalga oshirilgan. 
Deyarli barcha mamlakatlarda oila kо‗rish uchun bir-birini tanlash jarayoni о‗xshash bо‗lib, 
mavqei,  bilimi,  dini  va  boshqa  qator  jihatlari  bilan  bir-biriga  mos  kelishiga  e‘tibor  beriladi. 
Shuning  uchun  ham  xalqimizda  «Qozoniga  yarasha  qopqog‗i»,  «Teng-tengi  bilan,  tezak  qopi 
bilan» degan naql aynan ana shu munosabatlarni ifodalaydi. 
Hozirgi kunda juda kо‗p mamlakatlarda nikoh kontrakt tuzish asosida amalga oshirilmoqda. 
Kishilik  jamiyati  taraqqiyotining  turli  bosqichlarida  cheklangan  resurslardan  samarali 
foydalanishni turli yо‗llarini topgan. 
Taraqqiyotning  dastlabki  bosqichlarida  hayot  kechirishning  insonlar  uchun  eng  ma‘quli 
birgalikda  xо‗jalik  yuritishga  asoslangan  uy  xо‗jaligi  bо‗lib,  u  oiladagi  mehnat  taqsimotiga 
tayanadi. Mehnat unumdorligining о‗sishi esa, eng avvalo, mehnat taqsimotiga bog‗liq. 
Oila  doirasida  har  bir  tomon  ma‘lum  bir  yumushlarni  bajarishni  о‗z  zimmasiga  oladi. 
Deyarli  barcha  xalqlarda  an‘anaviy  ravishda  uy  yumushlarini  bajarishni  ayollar,  oilani  moddiy 
jihatdan ta‘minlashni erkaklar о‗z zimmalariga olishgan. 
Hozirgi taraqqiyot bu an‘anaviy mehnat taqsimotiga ham о‗z ta‘sirini о‗tkazib, uni har bir 
oila er - xotinning hislatlaridan kelib chiqqan holda yechishga harakat qiladi. 
Oilada  har  ikki  tomon  oila  aktivlarini  vujudga  keltirish  va  mustahkam  moddiy  asosini 
yaratishdan manfaatdor. Oila о‗ziga xos investitsion loyiha bо‗lib, bir necha yildan sо‗ng ma‘lum 
natijaga  erishishga  qaratilgan.    Bu  jihatdan  uni  о‗ziga  xos  biznesga,  investitsiyaga  о‗xshatish 
mumkin. 
Yuqorida aytib о‗tkanimizdek, insonlarni oila bо‗lib yashashlari ular uchun rotsional bо‗lib, 
bunda har ikki tomon о‗z nafliligini maksimallashtiradi. Buning uchun inson yakka yashaganga 
qaraganda  nikohda  yashashning  qanday  afzalliklari  va  kamchiliklari  mavjudligini  hisobga  olib, 
qaror qabul qiladi. Ularni eng asosiylariga diqqat qaratishga tо‗g‗ri keladi. 
Oila  bо‗lib  nikohda  yashashning  muhim  afzalliklaridan  biri  moddiy  jihatdangina  emas, 
balki ruxiy jihatdan ham qо‗llab-quvvatlovchi, qariganda tayanch bо‗ladigan farzandlardir. Juda 
kо‗pchilikni  о‗ylantiradigan  ikkinchi  tomoni  esa  erkinlikni,  mustaqillikning  cheklanishi. 
Umuman olganda, odamlar hech qachon erkin emas, chunki uning faoliyati, hayoti boshqalarning 
harakati, faoliyati bilan bog‗liq, doimo uni hisobga olish zarur, oilada esa ana shu holat nisbatan 
tо‗g‗ridan-tо‗g‗ri  va  kо‗proq  bо‗lsa,  birgalikda  yashagandan  sо‗ng,  albatga  bir-biriga 
moslashishni talab etadi. 

---

Oila  qaror  qabul  qilganda  oila  a‘zolarining  fikrini  ham  hisobga  olgan  holda  qaror  qabul 
qilinadi,  Odatda,  oila  a‘zolari  kо‗pchilik  bо‗lsa  qaror  qabul  qilish  qiyinroq  bо‗ladi,  uzoqroq 
muddat talab etadi, sababi kо‗pchilik о‗rtasida bir fikrga kelib, qaror qabul qilish qiyin. Masalan, 
oddiygina oilali odam mashina olish uchun umr yо‗ldoshining ham roziligini olishi kerak. Yakka 
kishi esa xohlasa sotib olaveradi. Shuning uchun bir fikrga kelib, tezda qaror qabul qilinsa, yakka 
odamga о‗xshash vaqt xarajati kо‗p bо‗lmaydi.