O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4-§. Subdominantsеptakkordning 
D
7 
bilan qo‘shilishi
subdominantsеptakkord va uning aylanmalari D
7
 va uning 
aylanmalariga o‘tishi mumkin. Ovoz yo‘nalishi: ikkita umumiy 
tovush ( II va IV pog‘onalar) o‘z o‘rnida qoladi, qolgan ikkita to-
vush (VI va I pog‘onalar) bir pog‘onaga pastga tushadi.
• sII
7
 — D
4
3
 ga yеchiladi
• sII
6
5
 — D
2
 ga yеchiladi
• sII
4
3
 — D
7
 ga yеchiladi
• sII
2
 — D
6
5
 ga yеchiladi
SII
7
 ning to‘liqsiz D
7
 ga o‘tishi ham qo‘llanishi mumkin. bu 
qo‘shilishda akkordlar primalari bir-biriga sakrab o‘tadi.
5-§. O‘tkinchi akkordli davralarda SII
7 
ning qatnashishi
sII
7
 hamma akkordlari tarkibida o‘tkinchi akkordlar qatnashi-
shi mumkin:
— sII
7
 — Т
6
 — sII
6
5
 yoki sII
6
5
 –t
6
 — sII
7
 ; 
— sII
7
 — VI
6
4
 — sII
6
5
 yoki sII
6
5
 — VI
6
4
 — sII
7
 ; 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

168
— sII
6
5
 — Т
6
4 
— sII
4
3
 yoki sII
4
3
 - t
6
4
- sII
6
5
;
— sII
4
3
 — VII — sII
2
 yoki sII
2
 — VII — II
4
3
;
bu davralarning asosiy xususiyati: bas ovozi pog‘onama-
pog‘ona sekundaga yuqori yoki pastga harakatlanadi. 
sII
7 
ning akkordlari bir-biri bilan almashinib kelishi ham 
mumkin. 
6-§. Garmonik majorda subdominanta 
guruhi akkordlari
Garmonik majorda VI pog‘ona pasayadi. buning natijasi-
da subdominanta akkordlarining ko‘rinishi o‘zgaradi. II pog‘ona 
uchtovushligi kamaytirilgan uchtovushlikka, subdominanta uch-
tovushligi esa minor uchtovushligiga aylanadi.
bu akkordlar xuddi tabiiy majordagi funksional davralarda 
qo‘llaniladi. Faqat VI pasaygan pog‘onani kiritishga e’tibor qara-
tish lozim: 
1) s va sII akkordlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri VI pasaygan pog‘ona 
bilan kiritish mumkin; 
2) tabiiy majorning s akkordlaridan so‘ng VI pasaygan pog‘ona 
pastga xromatik yarim ton bilan kiritiladi. Xromatik yarim ton bir 
ovozdan ikkinchisiga ko‘chishi mumkin emas, sababi — ziddiyat 
hosil bo‘lishi bilan keskin sado paydo bo‘ladi. 
Topshiriq:
kuy va basni garmoniyalashtiring.
1.
 
2. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

169
XVI bOb. YЕTAKCHI SЕPTAKKORD (DVII