O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus t’alim vazirligi

v) Zaryadlangan shar maydoni kuchlanganligi va potensialini hisoblash.

R radiusli shar bir tekis  hajmiy zaryad zichligi bilan zaryadlangan bo`lsin,

 = dq/dv.

Agar r>R bo`lsa, u holda sirt ichida barcha q zaryadlar joylashadi. Gauss teoremasiga asosan

Ф_E = ES = E^. 4r² = q/₀,

, bunda r  R. (16.15)

Agar r=R bo`lsa, = bo`ladi. Hajmiy zaryadlanganda shar ichida maydon boshqacha bo`ladi, ya`ni r

Ф _E = E ^. S = 4r²E = q/₀ =

bo`ladi, agar

ekanligini hisobga olsak,

E= (rR) (16.16)

Shunday qilib, bir tekis zaryadlangan shar tashqarisida maydon kuchlanganligi (16.15) formulaga, ichida esa (16.16) formulaga asosan aniqlanadi.

Sharning potensiali esa

E= -d/dr

formuladan r  R soha uchun ko`rinishda topiladi. Agar r=R bo`lsa,

(R) = .

Agar r

=(R)- (16.17)

ko`rinishda aniqlanadi.

E va  ning r ga bog’liq holda o`zgarish grafigi 16.9-rasmdagi a) va b) ko`rinishda bo`ladi.