О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

O`zbekyop  —  shu rayondagi uchinchi qishloq bo`lib, uning ma`nosini shunday 
tushuntirish mumkin. O`zbek —  shu qishloqda yashovchi xalqning millati. «yop» so`zi 
xorazmcha bo`lib, ariq yoki kanal ma`nosini bildiradi. Bu qishloq qo`shni Turkmaniston erlariga 
yaqin bo`lgani uchun ular bu ariqni o`zbekning yopi, ya`ni arig`i deyishgan. O`zbekyop 

---

 
100 
qishlog`ining markazi Qorovul deb ataladi. Bu so`zni mahalliy sheva tili ma`nosida qora va ovul 
deb tushunish mumkin, u bora-bora Qoravul bo`lib qolgan.
 
Hayrovot  —  rayondagi beshinchi qishloq bo`lib, Xiva qal`asining shimoli-g`arbiy 
tomonida joylashgan. Ma`lumki, rovot — bu darvoza degani. Demak, qishloq Xiva xonligining 
shimoli-g`arbiy tomondagi darvozasi bo`lgan. Hayrovot balki, odamlar aytganlariday, xayrli 
darvoza, fayzli darvoza, yaxshi darvoza ma`nolarini bildirishi ham mumkin.
 
O`rtayop — rayondagi oltinchi qishloq, o`rtayop cho`zilib ketgan ariqning o`rta markaziy 
qismida joylashgan qishloq ma`nosini ham bildiradi. Qishloq hozir ham shu nom bilan ataladi.
 
Qatag`on — rayondagi ettinchi qishloqning nomi. SHevada qatag`on so`zi yo`q. Bu so`z 
fors tilida — yo`qolgan, qurilgan va topib bo`lmaydi, degan ma`noni bildiradi. Urganch, SHovot 
va Qo`shKo`pir rayonlari hududiga o`xshash qumlik sahrolar shu qishloqning yo`q bo`lib 
ketishiga, nomi esa Qatag`on bo`lib ketishiga sababchi bo`lishi mumkin. Suv chiqarish qiyin 
bo`lgan paytlarda qum barxanlari qishloq erlarini ko`mib yuborgan, natijada qurg`oqchilik bo`lib 
turgan. Qatag`on nom albatta bejiz berilmagan. Mahalliy aholi  orasida bu qishloq to`g`risida 
ma`lumotlar deyarli saqlanmagan.
 
Qo`shKo`pir  —  rayondagi sakkizinchi qishloq bo`lib, hozirgi kunda rayon markazidir. 
Nomining o`zidan ko`rinib turibdi, qo`sh —  juft, ko`pir —  ko`prik ma`nosini, ya`ni qo`shma 
ko`prikli, degan  ma`noni bildiradi. Marhum akademik Muhammadjon YO`ldoshevning «Xiva 
xonligida feodal er egaligi va davlat tuzilishi» degan kitobida bu haqda ancha ma`lumotlar bor. 
eng avval Qo`shKo`pir qo`sh ko`prik deb nomlangan. U erda katta G`azovon  arig`i  bor.   Bu  
ariqning u tomoni bilan  bu tomoniga o`tish uchun ikki joyiga katta ko`prik kurilgan. 
Qo`shKo`pir degan so`z shundan olingan.
 
G`azovot  —  rayondagi to`qqizinchi qishloq nomi. O`rta Osiyoda suv masalasi og`ir 
bo`lgani uchun Xiva xonlari ming-minglab odamlarni ariq qazishga safarbar qilganlar. Xon 
amaldorlari mehnatkash xalq ommasini ayamasdan ishlatganlar. Ariq qazish oddiy xalqqa ko`p 
mashaqqatlar keltirgan. Bu qishloq esa o`sha G`azovot arig`i bo`yida joylashgan bo`lgani uchun 
ham G`azovot nomini olgan, degan fikrlar bor.
 
Bog`ot  —  Xorazm viloyatidagi rayon markazi. Bog`ot etimologiyasini bog`zor, bog`lar, 
bog` va arabcha ot ko`plik affiksi «arz so`raydigan bog`» so`zi bilan bog`laydilar. Mahalliy 
xalqning aytishicha «bog`ot» poliz, polizchi degan ma`noni bildiradi.
 
Amudaryo  —  uni yunonlar hamda rimliklar Oksus yoki Oqsus, arablar esa «Jayhun» 
(telba) deb ataganlar. Daryoning hozirgi nomi esa Amuya shahri (XVI asr) nomidan olingan; bu 
shahdr keyinchalik Amudaryo deb atala boshlagan.