O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

                                    PO‘LATLARNI SEMENTITLASH
 
Yuqoridagi  ma’lumotlardan  ma’lumki,  kam  uglerodli  (odatda  SqO,25%)  va 
kam  legirlangan  po‘latlardan  tayyorlangan  detallar  va  buyumlarning  sirt 
qatlamini uglerodga tuyintirish. bilan ularning qattikligini oshirib, ichki sismini esa 
qovushoqligicha  saklash  uchun  sementitlanadi.  Po‘lat  buyumlarning  sirt  qatlamini 
uglerodga tuyintirish quyidagi muxitlarda olib boriladi: 
a)  qattiq  moddalar  muxitida  sementitlash. 
Bu  ishlovda  uglerodga  boy  muxit 
sifatida  ko‘pincha  karbyuriza-tordan  (75—80%  pistako‘mir,  krlgani  karbonat  tuzlar 
VaSOZ,  Ma2SoZ,  K2SOZ  aralashmasidan  iborat)  foydalaniladi.  Sementitlash  uchun 
temir  qutiga  bir  oz  karbyurizator  kiritilib,.  ustiga  buyumlar  terilgach,  sirtiga  yana 
karbyurizator  kiritila-di.  Bunda  sementitlanmaydigan  yuzalarga  maxsus  zamazka 

---

 
117 
koplanadi. Metall quti shu yusinda 67- racmda ko‘rsatilgandek to‘ldiriladi. Keyin quti 
qopqog‘i  yopilib,  tirqishlari  o‘tga  chidamli  gil  bilan  suvaladi.  So‘ngra  quti  pechga 
kiritiladida, 900—950°S temperaturagacha qizdirilib, shu temperaturada bir necha soat 
tutib turiladi. 
Bunda  qutidagi  qolgan  xavo  kislorodi  pista  ko‘mir  (uglerod)  bilan  reaksiyaga 
kirishib  kislorodning  ozligi  uchun  SO2  o‘rniga  SO  xosil  bo‘ladi.  SO  gazi  barqaror 
bo‘lmagani  uchun  atom  x_olidagi  uglerodni  ajratib  chiqaradi.  Aktiv  atomar  uglerod 
esa buyum sirtiga diffuziyalanib austenitda eriy boshlaydi.