O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi

Kortikosteroidlar sekretsiyasining regulyatsiyasi. Buyrakusti bezi po’st

qavatining funktsiyasi gipofizning old bo’lagidan ajraladigan adrenokor-tikotropik, gormon (AKTG) yoki kortikotropin tomonidan idora qilinadi. Gipofiz kesib tashlanganda buyrakusti bezlari atrofiyalanadi. Gipofizni ko’chirib o’tkazish orqali bu hodisani to’xtatish mumkin. Organizmga AKTG yuborilganda buyrakusti bezi po’st qavati gormonlari, ayniqsa, glikokortikoidlar maxsuloti kuchayadi, ammo aldosteron va androgenlarning hosil bo’lishida AKTG ta’sir ko’rsatmaydi. AKTG bezning ma’lum qismigagina ta’sir etganda shunday farq hosil bo’lishi mumkin. Qondagi kortikosteroidlarning miqdori o’z navbatida, gipofizda hosil bo’ladigan AKTG miqdorini tartibga solib turadi: kortikoid gormonlar miqdorining pasayishi AKTG chiqarilishini tezlashtiradi, ko’tarilishi esa ekskretsiyani kamaytiradi. Demak, bu yerda ham endokrin regulyatsiyada keng rivoj topgan teskari aloqa mexanizm, hal qiluvchi ahamiyatga ega. AKTG sekretsiyasining o’zi gipotalamusning gormoni kortikoliberin tomonidan idora qilinib turiladi. Bu boshqaruvchi ta’sirlar organizmning boshqa hamma funktsiyalari singari, markaziy nerv sistemasining umumiy nazorati va ta’siri ostida bo’ladi. Ammo buyrakusti bezi po’st qavatining funktsiyasiga nerv sistemasining bevosita ta’siri hali aniqlangan emas.