O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti xorijiy davlatlarda maktabgacha ta’lim tizimi fanida

Maxsus ta’lim
Niderlandiya’ning maxsus maktablarida nogiron, aqli zaif, jismoniy nuqsonlarga ega bo’lgan bolalar tarbiyalanadilar.
Bunday turdagi maktablar ikki toifaga bo’linadi:

3. 
   Boshlang’ich;
   
4. 
   O‘rta.
   

U 8 yoshdan 21 yoshgacha bo’lganlar uchun muljallangan. Bunday o’quv muassasalariga qo’yiladigan asosiy talab tezroq ruhiy, jismoniy nosog’lom bolalarni boshlang’ich va o’rta maktabga tayyorlab berishni ta’minlashdan iborat.
Katta yoshdagilar ta’limi
Hozirgi paytda Niderlandiyada katta yoshli fuqarolarning bilim olishga qiziqishi ortib bormoqda. Aksariyat bu toifadagi kishilar ilgari turli sabablar bilan ta’lim olishga imkoniyatlari bo’lmagan kishilardir. Mana shunday kishilarning bilim olishga bo’lgan ishtiyoqini qondirish uchun mamlakatda ochiq maktablar, ochiq universitetlar tashkil etilgan. Bu o’quv muassasalarida o’quv mashg’ulotlari mustaqil yoki ishdan so’ng amalga oshiriladi.

Yoshlar
Hozir Niderlandiyada mamlakat umumiy aholisining 40 foizini 25 yoshgacha bo’lgan yoshlar tashkil etadi. Mamlakat yoshlar siyosatining asosiy yo’nalishi ularni ma’lumotli, kasb-korli qilishga, yoshlarni mamlakat ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy hayotida faolroq ishtirok etishini ta’minlash, ularning ko’ngilli dam olishlarini yaxshiroq tashkil etishni ta’minlashga qaratilgan.
Keyingi paytlarda mamlakatda yoshlarning ijtimoiy istiqbollari keskin o’zgardi. Ularda hayotiy jarayonlarga qiziqish ancha kuchaydi, shuningdek ular o’z muammolarini o’zlari mustaqil hal qilishga tobora intilmoqdalar.
Yoshlar boshqa mamlakatlardagi tengdoshlari singari jamiyatdagi o’z o’rnini topish va uni mustahkamlash uchun kurashmoqdalar.
Yoshlar siyosatiga oid, davlat ahamiyatiga molik masalalarni faravonlik, sog’liqni saqlash va madaniyat ishlari vazirligi hal etadi. Bu vazirlik boshqa vazirliklar bilan hamjihatlikda yoshlar ehtiyojlarini, shu jumladan ularni ish bilan, turar joy bilan ta’minlash, moddiy farovonligini yaxshilash, ularga malakali tibbiy xizmat ko’rsatish kabi masalalarni muvofiqlashtiradi, hal etadi.
Katta avlodning, boshqaruv ishidagi mansabdorlarning faoliyatida eng ko’zga tashlangan soha yoshlarning ishsizligini tugatish, ularga keng ko’lamdagi yordamlar uyushtirishga sidqidildan yondashayotganligidir. Niderlandiyada yoshlar ishlari bo’yicha federastiyasi mavjud bo’lib uning vazifasi hukumatda, parlamentda yoshlar manfaatini va ularning huquqlarini himoya qilishdan iborat.
Niderlandiyada qariyib 4 mln. yoshlar kunduzgi o’quvlar bilan qamrab olingan. Mamlakatda majburiy ta’lim pulsiz, katta yoshlilar maktablari va oliygohlarida pullikdir.
Ba’zan maktablarda ota-onalar o’quv tarbiya ishlarini amalga oshirishga o’z mablag’lari bilan yordamlashishga xohish bildiradilar. Bunday istaklar qabul qilinadi. Barcha o’qtuvchilar va tarbiyachilar maoshlari davlat tomonidan ta’minlanadi.
Rasmiy ma’lumotlarga qaraganda, ta’lim vazirligi Niderlandiyada eng qimmat turuvchi vazirlikdir. Unga davlat bir yilga 29,6 milliard gulden mablag’ sarf etadi. Bu davlat byudjetining 17 foizidir.
O’qituvchi to’liq holda maosh olish uchun haftasiga 40 soat sarf etmog’i kerak.
Bizning mamlakatimizda asosan erkaklar 60 yoshda, ayollar esa 55 yoshda fahriyga chiqadilar. Niderlandiyada esa erkaklar uchun ham ayollar uchun ham bir xil pensiya yoshi 65 yosh. Pensiya miqdori oiladagi kishilar soniga qarab belgilanadi.