Germaniyada oliy ta’lim. Germaniya oliy o‘quv yurtlari o‘zining ko‘p asrlik an’analari va buyuk ma’rifatparvarlari bilan faxrlanadi. Universitet ta’limining reformatori Vilgelm fon Gumboldt joriy qilgan “ilm-fan va ta’lim birligi” tamoyili hanuz amalda bo‘lib, bu o‘z navbatida ilmiy izlanishlar bilan o‘qituvchilar ham, talabalar ham shug‘ullanishi lozimligini ko‘rsatadi. Bugungi kunda mazkur ideal qarash birmuncha o‘zgargan bo‘lib, talabalar foydali kasb va amaliy ko‘nikmalar egallash tarafdoridirlar. SHu bois ham Germaniyada “oliy maxsus maktablar” (Fachhochschulen) juda ommalashgan, unda o‘qish muddati kam, o‘quv dasturi universitetlarga qaraganda amali ѐ tga yaqinroq.5 GFR ta’lim tizimi umumevropa ta’lim tizimiga integratsiyalashgan: o‘quv muassasalarining barcha turlari Evropa Ittifoqi (EI) dasturini amalga oshirishga mo‘ljallangan, EI davlatlari ta’lim standartlari unifikatsiya (bir xillashtirish) qilingan, diplomlar bu davlatlarda kuchga ega.
Germaniya uzoq davrlardan beri fan va madaniyat markazi sifatida mashhurdir. SHiller, Gѐte, SHneger, Gumboldt, Kant, Gegel va boshqalar kabi buyuk shoirlar, ѐzuvchilar, filosoflar va jamoat arboblari hammaga tanish. Germaniyada o‘rta asrlarda tashkil topgan 1-universitet mavjud. Eng qadimiy universitet bu Geydelberg universiteti bo‘lib, 1386 yil tashkil topgan. 1388 yil tashkil topgan Kѐln universiteti qadimiy universitetlardan sanaladi. Bu o‘quv muassasalari qadimiy an’analari va klassik ta’limi bilan mashhurdir.
Hozirgi kunda universitetlar va boshqa oliy o‘quv yurtlari soni sezilarli darajada ortdi, ta’lim tizimi ham o‘zgardi. Avvalgiday gumanitar ta’lim an’analari muhim o‘rinni egallaydi, lekin texnik ta’lim, nazariya bilan amaliѐt birligi, fanlararo ta’lim ham birinchi o‘ringa chiqmoqda. Oliy o‘quv yurtlari fan va texnikaning oxirgi yutuqlari- yo‘nalishlarni aks ettiruvchi dasturlarni kiritmoqdalar. SHu maqsadda o‘quv rejalari qayta ko‘rib chiqilmoqda.
Germaniyada 300dan ortiq oliy maktablar bo‘lib, ular 16ta Federal erlarda joylashgan. SHulardan Geydelberg universiteti eng qadimiy bo‘lib, 1385 yil tashkil topgan. Turli mutaxassisliklar bo‘yicha 400dan oshiq o‘quv dasturlari juda keng tanlash imkonini beradi, bunda istagan mutaxassislikni egallash va fanlararo tadqiqotlar o‘tkazish mumkin.
Germaniya OO‘YUlarida “akademik erkinlik” hukmron, ya’ni qat’iy o‘quv reja yo‘q, majburiy ma’ruzalar kam, talabalarning tanlov imkoniyati ko‘p. SHu bois ham o‘z yurtida qat’iy tartibga o‘rgangan chet ellik talabalar o‘quv yilining boshida birmuncha qiynaladilar. Bu haqda AQSHning Viskonsin shtatidan kelgan Djon Vulf “Mustaqil ishlashga o‘zingni tay ѐ rla. Bu erda professorlarni AQSHdagiga nisbatan kamroq ko‘rasan. Ustingdan nazorat ham yo‘q. Men bu erda bilimni o‘qituvchi uchun emas, o‘zim uchun egallash lozimligini o‘rgandim”-deydi.6
Germaniya Federativ Respublikasining ―Ta’lim to‘g‘risidagi asosiy qonuniga‖ ko‘ra har bir fuqaro o‘z shaxsini erkin rivojlantirish, o‘z iqtidori, moyilligi va qobiliyatiga qarab maktab, o‘qish joyi va kasb tanlash xuquqiga ega. Ta’lim sohasidagi bunday siѐsatning maqsadi har bir shaxsning qiziqishi va talablarga javob beradigan malakali tayѐrgarlikni olish imkonini berishida imkon qadar ko‘proq ѐrdam berishdan iboratdir. Germaniyaing har bir fuqarosi butun haѐti davomida umumiy, oliy va kasbiy ta’lim olish imkoniyatiga ega. CHunki Germaniya yuqori rivojlangan sanoat davlatlaridan biri bo‘lib, yuqori malakali mutaxassislarga ehtiѐj katta. Germaniya xukumati turli sohalarda sifatli mutaxassis kadrlarni tayѐrlashga manfaatdor. SHu bois nemis ta’lim tizimining rivojlanishiga katta miqdorda mablag‘ ajratiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |