O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
 

---

89 
 
 
Rudalarni boyitish uchun ishlatiladigan flotatsion mashinaning 
sxemasi. 
1 — to‘qimadan qilingan tub; 2 —bunker; 3 — qulik; 4 — qushi; chiqarish uchun 
teshik; 5 — suv uchun truba; 6- bekorchi jinslarni chiqarish uchun teshik; 7 — 
bekorchi jinslar; 8 — xavo uchun truba, denit, magnetit, xalkopirit, kovelin va 
xokazo birikmalar bor. 
 
Mis rudasini boyitish usuli.
Mis rudalarini odatda boyitish uchun 
uning tarkibidagi keraksiz moddalarni (chiqindilarni) ajratib, mis
konsentratlarini xosil kilish uchun tegishli ruda flotatsion usulida boyitiladi. 
Flotatsiya operatsiyalari flotatsion mashinalari yordamida bajariladi. Buning 
uchun avval ishlov beriladigan ruda sharli tegirmonda ezib maydalanadi 
(bo‘lakchalar ulchamini 0,05—0,5 mm gacha kilib). Keyin esa maydalangan rudaga 
moysimon sintetik modda kushib aralashtiriladi, natijada mis sulfidi sirtida moyli 
parda xosil bo‘ladiki, bu xolat Cu
2
S ni turli chikindilardan ajratishga kulay imkoniyat 
yaratadi, 
Ana shunday tartibda tayerlangan ruda bunkerdan flotatsion mashinaning (12-
rasm) suv bilan tuldirilgan kamerasi (2) ga tushadi. Mashinaga truba (8) bilan 
uzluksiz xavo berib turiladi, bu xavo esa tubdagi teshik ( 1 ) orkali utib 
vannaga boradi. 
Natijada, yomon kullangan ruda b o‘lakchalariga xavo pufakchalari 
yopishib ularni vanna cuyuklilik sirtiga ko‘pik katlami (3) sifatida olib 
chikadi, bu ko‘pik nov (4) orkali chikariladi va keyin kuritiladi. Natijada, 
tarkibida 15—20% mikdorida mis bo‘lgan konsentrat xosil bo‘ladi. 

---

90 
Kushimcha aralashmalarniig bo‘lakchalari esa suvda yaxshi xullanadi va 
mashina tubiga (7) chukadi, bu chukma teshik (6) orkali chikarib yuboriladi 
va xokazo. 
Amerika Qo'shma Shtatlarida mis taraqqiyot assotsiatsiyasi ( CDA ) tomonidan mis 
qotishmalari , boshqariladigan ko'rsatish tizimiga ko'ra tasniflanadi. Ushbu tizimda, 
C79900 uchun raqamlar C10100 C99900 tayinlanishi qotishmalarini tashlash uchun 
C80000 dan erishilgan qotishmalar va raqamlari asosida tanlanadi. Tanlangan ba'zi 
mis qotishmalari uchun kimyoviy tarkibi, odatda mexanik xossalari qarab ular 
guruhlarga bo`linadi.
28
Copper alloys in the United States are classified according to a designation system 
administered by the 
Copper Development Association
(CDA). In this system, the 
numbers C10100 to C79900 designate wrought alloys and the numbers from 
C80000 to C99900 designate casting alloys. Table 9.10 lists the alloy groups of 
each major level, and Table 9.11 lists the chemical compositions, typical 
mechanical properties, and applications for some selected copper alloys.