O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

PARMALASH STANOKLARI 
Bunday konstruksiyadagi stanoklar teshiklar parmalash, teshiklarga metchik 
yordamida rezbalar qirqish, teshiklarni kengaytirish va ularni pritirlash, listli 
materialdan disklar kirkib olish va boshka ishlar uchun muljallangan. Bu 
operatsiyalar parma, zenker, razkyortka va boshka shularga uxshash asboblar 
bilap bajariladi. 
Universal parmalash stanoklarining kunidagi tiplari mavjud: 
Bir shpindelli stolli-parmalash stapoklari kichik diametrli teshiklarga ishlov 
berish uchun ishlatiladi. Bu stanoklar priborsozlikda keng tarkalgan. 
Ularning shpindellari katta chastota bilan aylanadi. 

---

239 
Vertkal parmalash stanoklari (1-rasm) (stanoklarning asosiy va eng kup 
tarkalgan-tipi) nisbatan knchik o‘lchamli detallarga teshiklar parmalash
uchun ishlatiladi. Ishlov beriladigan teshikning o‘qi
 
bilan 
asbobning o‘qini tugri keltirish uchun bu stanoklarda zagotovkani asbobga
nisbatan surish kuzda tutilgan. 
3.Radial-parmalash stanoklari katta o‘lchamli zagotovka (detal) -larga
teshiklar parmalash uchun muljallangan. Radial-parmalash sta- 
noklarida 
teshiklarning 
uklarini 
asbobning 
o‘qi 
bilan 
tugri 
keltirish 
uchun 
stanokni 
shpindeli 
uzgarmas detalga nisbatan siljitiladi. 
4. 
Kup 
shpindelli 
parmalash 
stanoklari; 
bu 
stanoklar ish unumini bir shpindelli stanok-larga karaganda anchagina oshirishga
imkon beradi. 
5. 
Chukur parmalash uchun ishlatiladigan gorizontal parmalash stanoklari. 
Parmalash 
sta- 

---

240 
noklari gruppasiga markazning ko‘ndalang ke-sim yuzalarida markaz teshiklari 
xosil qilish uchun ishlatiladi. Parmalash stanoklarinipg asosiy o‘lchamlari 
kuyidagilar: eng katta shartli parmalash diametri, shpindel konusining o‘lchami, 
shpindelning oraligi, shpindelning eng katta yurish yuli, shpindelning ko‘ndalang 
kesimidan stolgacha bo‘lgan eng katta masofa, shpindelning ko‘ndalang kesimidan 
fundament plitasigacha bo‘lgan eng katta oralik va boshkalar. 
Ana shu yukorida keltirilgan stanoklarning tiplaridan 2N118 vertikal-parmalash 
stanogining xarakteristikasi kuyidagichadir: 
Parmalanishi mumkin bo‘lgan teshikning eng katta diametri 18 mm, shpindel 
konusi Morze № 2 shpindelning uk bo‘ylab siljishi mumkin bo‘lgan eng katta 
masofa 150 mm, shpindelshshg oraligi 200 mm, shpindel-1 ning ko‘ndalang 
kesim yuzasidan stolgacha bo‘lgan masofa 0 : 650 mm chegarasida uzgarishi 
mumkin; shpindelning aylanish chastotasi 177—2840 ayl./min; shpindelning 
aylanish chastotalari soni—9; surish kiymati 0,1—0,56 mm/ayl; surishlar soni —6; 
bash xarakat elektr dvigatelining kuvvati 1,5 kvt; valining aylanish chastotasi 1420 
ayl/min; stanokning massasi 450 kg. 
Universal vertikal-parmalash stanogi urtacha o‘lchamli parmalash stanoklarining 
yangi konstruktiv turkumiga 2N118, 211125,211135 va 2N150 markali stanoklar 
kiradi, bular parmalash mumkin bo‘lgan teshiklarning eng katta shartli diametri 
.18, 25, 35 va 50 mm ga teng. Bu turkumdagi stanoklar uzaro keng 
unifikatsiyalangan. 
Bunday konstruksiyadagi stanoklarda bosh xarakat (shpindelning aylanma 
xarakati) vertikal joylashgan elektr dvigateldan, tishli uzatma va tezliklar kutisi 
orkali olinadi. 
Surish xarakati esa shpindeldan tishli gildiraklar, surishlar kutisi, tishli uzatma, 
mufta, chervyakli juft va reykali uzatma orkali shpindel gilzasiga uzatiladi.