O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti Geografiya ta’lim yo’nalishi 2-bosqich 202-guruh talabasi Razzoqova Ruhsoraning O’zbekiston geografiyasi fanidan tayyorlagan

Ishdan maqsad: Farg’ona viloyati chorvachilik tarmog’i va iqtisodini o`rganish.

Ishning vazifalari:

• 
  Farg’ona viloyati qishloq xo’jaligi bilan tanishish.
  
• 
  Farg’ona viloyati chorvachilik tarmog’i haqida ma’lumotlarni yig’ish.
  

I BOB. FARG’ONA IQTISODIY RAYONI TASNIFI.
1.1. Farg’ona viloyati va uning iqtisodiy hayoti.
Farg'ona viloyati(1.1.1-ilova) biri O'zbekiston mintaqalari, ning janubiy qismida joylashgan Farg'ona vodiysi mamlakatning sharqida. U chegaradosh Namangan va Andijon viloyatlari O'zbekistonning, shuningdek Qirg'iziston va Tojikiston. Uning maydoni 6800 km2. Aholisi 2020 yil 1-iyul holatiga ko'ra taxminan 3 782 200 kishini tashkil etadi.[1] aholining 71 foizdan ortig'i qishloq joylarda yashaydi.
Farg'ona viloyati odatda mavjud kontinental iqlim qish va yozgi harorat o'rtasidagi juda katta farqlar bilan.
Qishloq xo'jaligi, avvalambor, Farg'ona viloyatining asosiy iqtisodiy faoliyatidir sug'oriladigan paxta, pillachilik, bog'dorchilikva vino. Chorvachilik kontsentratlari go'sht va sut ishlab chiqarish.
Tabiiy boyliklar depozitlarini o'z ichiga oladi neft, seramika gilva qurilish materiallari.
Sanoat birinchi navbatda asoslangan neftni qayta ishlash, o'g'it va kimyoviy ishlab chiqarish, to'qimachilik va ipak to'quv, yengil sanoat, kiyim-kechak va keramika. Shuningdek, bu hudud an'anaviy o'zbek tilini ishlab chiqarish markazi hisoblanadi hunarmandchilik, ayniqsa sopol idishlar.

Farg'ona viloyati - O'zbekiston Respublikasining viloyati. 1938 yil 15-yanvarda tashkil etilgan. U respublikaning sharqida, Farg'ona vodiysining janubida joylashgan. Chegaraning uzunligi (2286,4 km), shundan sharqda Qirg'iziston davlati bilan (433,0 km), g'arbda Tojikiston davlati bilan (134,6 km), shimolda Andijon (101,6 km), Namangan (79,4 km) bilan , chegaradosh mintaqalar. Maydoni 7,0 ming kv km (700 461 ga). Aholisi - 3782,2 ming kishi (2020), asosan o'zbeklar, shuningdek tojiklar, ruslar, qirg'izlar, tatarlar va boshqa millatlar. Fuqarolar yig'ilishlari soni -1041, xonadonlar soni -756 428. Shahar markazi Farg'ona.

Uning tarkibiga 4 ta shahar kiradi: Farg'ona, Marg'ilon, Quvasoy, Qo'qon.
15 ta tuman: Farg'ona, Quva, Toshloq, Yozyovon, Qo'shtepa, Oltiariq, Rishton, Bag'dod, Buvayda, Uchko'prik, Dang'ara, Furqat, O'zbekiston, Beshariq, So'x.
Farg'ona viloyatining shimoliy qismini Qoraqalpog'iston va Yozyovon dashtlari egallagan va janubda Olay tizmasining irmog'i bilan chegaralangan. Farg'ona viloyati yuqori seysmik zona hisoblanadi. Iqlimi kontinental, qishi yumshoq, ba'zan juda sovuq. Yanvar oyining o'rtacha harorati 3,2 S, iyul oyida 28 S. Eng past harorati 27,9 S. Maksimal harorati 42 S. Vodiyning g'arbida esayotgan kuchli "Qo'qon shamoli" iqlimga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Janubi-sharqda u yozgi shamolni esadi. Yillik yog'ingarchilik g'arbda 100 mm dan (Qo'qon atrofida) sharqda 170 mm gacha, tog 'yonbag'irlarida 270 mm gacha, asosan bahorda. Vegetatsiya davri 210–240 kun. Sirdaryo viloyatning shimoliy-g'arbiy chegarasi bo'ylab oqadi. Isfara, So'x, Shohimardon, Isfayramsoy Oloy tizmasidan boshlanadi. Daryolar muz va qor bilan to'yingan. Bu erda asosan bo'z tuproqlar va o'tloqi-botqoq tuproqlar, asosan tepaliklarda och va tipik bo'z tuproqlar, Sirdaryo terrasalarida allyuvial-o'tloqli tuproqlar, viloyatning shimoliy qismida qumli va qumloq o'tloqlar mavjud.
Markaziy Farg'onaning sho'r botqoqlarida turli xil sho'rxoklar o'sadi. Vohalarda daryo vodiylarida terak, tut, shifer, keng bargli va qarag'ay o'rmonlari bor. Sirdaryodagi to'qay o'rmonlarida yovvoyi hayvonlar orasida bo'ri, tulki, bo'ri, quyon, bo'rsiq, jayra yashaydi. Ko'plab qushlar va sudralib yuruvchilar mavjud. Suv havzalarida marinka, usach, sazan, maza sazan, perch kabi baliqlar uchraydi.
Farg'ona viloyati O'zbekistonning qadimiy madaniyat markazlaridan biridir. Bu erdan topilgan tosh davri manzilgohlari va toshlar, tosh qurollar vodiyda qadim zamonlardan buyon yashab kelganliklarini ko'rsatadi. Katta Farg'ona kanalini qazish mintaqaning arxeologik yodgorliklarini o'rganishda muhim rol o'ynadi. Kanalni qazish paytida bronza davri, quldorlik va yer egaligi yodgorliklari topilib tekshirildi. Miloddan avvalgi V asr va Quva shahridagi dastlabki o'rta asrlarga oid topilmalar yaxshi o'rganilgan. X-XI asrlarga oid tarixiy manbalarda bu shahar obodligi va hajmi jihatidan vodiydagi Axsikatdan keyingi eng yirik shahar bo'lganligi ta'kidlangan. Arxeologik materiallar X asrda Marg'ilon shahri katta qishloq bo'lganligi va XI-XII asrlarda qishloq ko'rinishini olganligini isbotlaydi.[2]
Chust madaniyati aholi punktlaridan topilgan, o'troq dehqonchilik va chorvachilik bilan shug'ullangan yodgorliklar Farg'ona vodiysini o'rganishda muhim ahamiyatga ega. Arxeologik qazishmalar shuni ko'rsatadiki, Farg'ona viloyatida azaldan odamlar ov qilib, dehqonchilik, chorvachilik bilan shug'ullanib kelgan va insoniyat jamiyatining keyingi bosqichlarida madaniyat rivojlana boshlagan.
O'zining maftunkor tabiati va betakror go'zalligi bilan barchani maftun etayotgan Farg'ona uzoq tarixga ega. Ushbu sirli joyga "Farg'ona" deb nom berish sabablari tarixiy manbalarda turlicha tasvirlangan.
Olimlarning ta'kidlashicha, "Farg'ona" so'zi dastlabki o'rta asrlarda So'g'diy yozuvida "Pargana", "Pragana" va hind-sanskrit tillarida "kichik mintaqa" shaklida yozilgan; forschada "tog'lar orasidagi vodiy", "yopiq vodiy" degan ma'noni anglatadi. Miloddan avvalgi 2-asrda "Dovon" deb nomlangan va dastlabki o'rta asrlarda "Boxan", "Bohanna" deb nomlangan.
Farg'ona tarixi miloddan avvalgi III-II ming yilliklarga to'g'ri keladi. Qadim zamonlardan beri bu er aholisi Uzoq Sharq, Janubiy va Markaziy Osiyoning boshqa xalqlari bilan yaqin madaniy aloqada bo'lgan. Bunga misol sifatida mintaqada juda keng tarqalgan "Andronov madaniyati" (miloddan avvalgi III-II ming yillik) yodgorliklari yoki So'x tumanidan topilgan "Ikki boshli ilon" tulki. Ushbu davrlarning urush, mehnat qurollari, uy-ro'zg'or buyumlari va boshqa buyumlari O'rta Osiyoning boshqa joylarida bo'lgan narsalardan farq qiladi.
Buyuk ipak yo'li ochilishi bilan Xitoy madaniyatining Farg'ona xalqlari hayotiga ta'siri sezila boshladi. Bronza derazalar, tangalar, ipak matolar, temir qurollar va boshqalarning paydo bo'lishi Buyuk Ipak yo'li bilan bevosita bog'liqdir. Aynan Buyuk Ipak yo'li tufayli bizning davrimizning boshlarida otlar, tuya va mayda hayvonlarni ko'paytirish, qimmatbaho metallarning ko'pligi, shuningdek paxta, uzum va don ekinlari etishtirish haqidagi ma'lumotlar dunyoga tarqaldi. . Ushbu davrdagi shahar-qal'a aholi punktlarining ko'pligi me'morchilik va shaharsozlik texnologiyasi rivojlanganligidan dalolat beradi.
Dastlabki o'rta asrlarda Farg'ona Markaziy Osiyo va Xitoy o'rtasidagi ko'priklardan biriga aylandi va bu ikki mintaqaning ta'siri ostida bu erda ijtimoiy-siyosiy muhit ham tez-tez o'zgarib turdi.
Temuriylar davrida boshqa hunarmandchilik kabi milliy hunarmandchilik yanada rivojlandi. Masalan, Marg'ilon ipak va ipak buyumlar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan, Rishton keramika ishlab chiqargan.
XVIII asr boshlarida Min sulolasi vakillari Qo'qon shahri atrofidagi qishloqlarni birlashtirib, yangi xonlik tuzdilar. Ko'p o'tmay, Qo'qon xonligi Markaziy Osiyodagi eng yirik, eng qudratli va eng tez rivojlanayotgan davlatlardan biriga aylandi.[3]
Mustabid tuzum davrida turli xil notinch yillarni boshidan kechirgan Farg'ona, nihoyat mustaqillik davrida chinakam go'zallikni kashf etdi va yangi rivojlanish bosqichiga o'tdi. Birinchi Prezident ta'biri bilan aytganda, u "Farg'ona - Markaziy Osiyo marvaridi" maqomini oldi.
Farg'ona viloyati O'zbekistonning eng go'zal, betakror va obro'li burchaklaridan biridir. Mustaqillik yillarida tarix solnomasida hududda obodonlashtirish va bunyodkorlik ishlariga katta e'tibor berildi. 1992 yilda Farg'onaning balandligi 14 metr va uzunligi 26 metr bo'lgan ramziy darvozasi qurildi.
Mustaqillikning dastlabki yillaridanoq Farg'ona viloyatida obodonlashtirish ishlari shaharning qadimiy qadriyatlarini tiklash, bu erda yashagan buyuk allomalar nomlari va merosini ulug'lashdan boshlandi. Jahon ilm-fani rivojiga ulkan hissa qo'shgan farg'onalik buyuk olim, mutafakkir Ahmad al-Farg'oniyning 1200 yilligi munosabati bilan 1998 yilda shahar markazida katta bog 'barpo etildi. Xiyobonda buyuk allomaning ulug'vor haykali o'rnatildi.
Mustaqillik yillarida mintaqamizda xalqaro ahamiyatga molik uchta yirik voqea sodir bo'ldi. Bular YuNESKO bilan hamkorlikda o'tkazilgan Ahmad Farg'oniyning 1200 yilligi, Fiqh sultoni Burhoniddin Marginonining 910 yilligi, Marg'ilon shahrining 2000 yilligi.
O'zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 2010 yil 1 iyuldagi "Farg'ona shahrining 2020 yilgacha Bosh rejasini shakllantirish to'g'risida" gi farmoni barcha farg'onaliklarni hayajonga soldi. Milliy va zamonaviy san'at uyg‘unligida bunyod etilgan muhtasham binolar, savdo va xizmat ko‘rsatish obyektlari, 5 ta istirohat bog‘i va xiyobonlar, 8 ta favvoralar, ko‘priklar va umumiy foydalanish yo‘llari qurib bitkazildi. Bugungi kunda 1000 o'rinli San'at saroyi va amfiteatr, yopiq va ochiq suv sporti havzasi, 20000 o'rinli stadion va ko'plab binolar bugun shahar ko'rkiga ko'rk qo'shmoqda.