O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

yaxshi, toza) ona tilidagi tarjimasi orqali o‘zlashtiriladi.  

Yangi  so‘zlar  o‘yin  jarayonida  bolaning  kundalik  hayotida 

qiladigan  harakatlari,  buyumlar  bilan  harakatlarni  bildiruvchi 

so‘zlari,  o‘qituvchining  bolalarga,  bolalarning  bir-biriga  qilgan 

iltimos, buyruqlari orqali o‘zlashtiriladi va lug‘atiga kiritiladi. 

Bolalarning topshiriq va buyruqlarni tushunib, ularni bajarish 

bilan bog‘liq bo‘lgan, tinglangan ertak va hikoyalar, topishmoqlar, 

yodlangan  she’r,  ashula  va  qo‘shiqlar,  tomosha  qilingan 

multfilmlar  vositasida  tanishgan  so‘zlari  ularning passiv  lug‘atini 

tashkil  etadi.  Bu  lug‘atning  hajmi  faol  lug‘atga  nisbatan  ancha 

katta bo‘ladi.  

Yangi  so‘zlarni  o‘rganish  jarayonida  bolalarning  nutq 

tajribasida uchramagan, ko‘pincha o‘zbekcha turmush tarziga oid 

bo‘lgan  narsa  va  hodisalar  haqida  tushuncha  va  tasavvurlar 

shakllanadi (masalan, xontaxta, nimcha, sumalak, navro‘z kabi).  

So‘z  ustida  ishlash  jarayonida  yana  quyidagilarga  e’tibor 

berish zarur:  

-  har  xil  ish  turlarini  tashkil  etishda  ma’no  jihatdan  o‘zaro 

bog‘liq  bo‘lgan  bir  guruh  so‘zlardan  kerakli  so‘zni  tanlashga 

o‘rgatish; 

-  yangi  so‘zlarni  eshitib  tushunib,  faol  qo‘llashni  muayyan 

izchillikda amalga oshirish;  

-  bolada  o‘zbekcha  so‘zlarni  tushunish,  shuningdek,  o‘z 

fikrini, niyatini bildirish maqsadida ushbu so‘zlarni turli vaziyatda 

qo‘llash ehtiyojini uyg‘otish. 

---

 

33